Productontwikkeling rubriek 17 Plafonds

01 februari 2000: Booosting voorzitter Jos Lichtenberg, directeur van Buro A+ buro voor bouwproductontwikkeling te Roermond, met zijn 17e bedrijfskundige bijdrage over productontwikkeling.

Productontwikkeling rubriek 17
Plafonds

Vaak is het nodig om je in een materie in te ‘vreten’, alvorens de kansen boven komen drijven. Het bezig zijn met projecten, het kort bij de architect staan, het meedenken met oplossingen, dat alles levert naast een tevreden klant als beloning ook marktinzichten op.
Hier een voorbeeld van een trend als inspiratiebron voor productontwikkeling. Voor de meesten bedoeld als voorbeeld van de totstandkoming van een industriële productstrategie. Wellicht, en dat hoop ik, daagt het ook uit.

Het voorbeeld gaat over verlaagde plafonds. We kennen ze wel, van die in vakken van 0,6x1,2m ingedeelde bovenvlakken om leidingen te verbergen en die (soms ook) tegen brand te beschermen. Een enkele keer dienen ze ook om de ruimteakoestiek te helpen beheersen. Al met al levert dit samen met de ingebouwde armaturen een ordelijk beeld op, maar mooi is anders. Zeker als het plafonds betreft die aan de onderkant van de markt zijn geprijsd; in de praktijk geeft men voor deze lelijke mogelijkheden meestal niet meer dan ƒ40,- per m² voor uit. Niet dat ze mooi moeten zijn, maar dan toch op z’n minst minder aanwezig. Het is ook jammer dat ze er zitten, want ze isoleren namelijk ook nog de thermische massa van de er bovenliggende betonvloer, waardoor deze niet meer bijdraagt aan de natuurlijke klimaatbeheersing in het gebouw. Verder zijn ze de basis voor omloopgeluid via de plafondspouw over de scheidingswanden, dat dan weer met bandrasters of plofpakketten moet worden aangepakt, en die zijn ook niet gratis.

Omdat er over het gehele plafondvlak bekeken op een beperkt aantal plaatsen dikke leidingen elkaar moeten kruisen, wordt vaak voor een forse plafondspouw gekozen. De kosten van zo’n luchtlaag haal je niet makkelijk uit een begroting. Per centimeter spouwhoogte worden de kosten geschat op een bedrag tussen ƒ1,- en ƒ2,- per m² vloeroppervlak, (want alles wat verticaal is, zoals gevels, trappen, liften, kolommen, kokers, schachten, etc groeit immers evenredig mee).
Tot zover deze tegenlezing.

Architecten hebben steeds meer aandacht voor ruimteafwerking en er is momenteel een duidelijke trend naar het vermijden van bovengeschetst plafondbeeld. ‘Beton in het zicht’ is een van de mogelijke keuzes.
Er is een groeiend aantal projecten waarbij de leidingen zodanig worden geordend, dat ze in zones zijn te concentreren. Er zijn ook voorbeelden waarbij satelliet-achtige elementen met meerdere functies (licht, lucht, geluidabsorptie etc.) aan de vloer komen te hangen; de ‘laat-het-maar-zien benadering’. Bij vloersystemen waarin leidingen van bovenuit opgenomen kunnen worden (zoals bij onze eigen ontwikkeling van de ‘INFRA+vloer’) hoeven er dus in het geheel geen leidingen meer verborgen te worden.
Een verlaagd plafond zou in die gevallen dus niet meer nodig, zelfs ongewenst zijn. Dit laatste vanwege de besproken klimaatbeheersing- en kostenoverwegingen. De enige sta in de weg is nu nog de beheersing van de ruimteakoestiek en eventueel de integratie van installatievoorzieningen. Waarbij ik me onmiddellijk afvraag waarom de beperking van nagalm eigenlijk exclusief door het plafond verzorgd zou moeten worden.

Iedere partij in de bouw zou eigenlijk gebaat zijn met nieuwe oplossingen voor het plafond. Die kunnen dan ook niet uitblijven. PIP was al een aanzet. PIP staat voor Prefab Integraal Plafondsysteem, een Booosting-productontwikkelingsproject van o.a. Jouke Post, Archipel Ontwerpers, Barcol Air, Krupe Bomatex en Corsmit). Wie zich in zo’n onderwerp sterk voelt, en in staat is dit goed vorm te geven en te vertalen in een concept, liggen er kansen in de markt. Wellicht een project waarbij industrie en ontwerpers elkaar (bijvoorbeeld via een Booosting Looop) kunnen versterken. Hierbij alvast wat schetsmatige aanzetjes.

Wie doet er zijn voordeel mee?

Jos Lichtenberg

Voorzitter Booosting
Directeur Buro A+ buro voor bouwproductontwikkeling

Deze rubriek is verschenen in Booosting nieuwsbrief #55
Totaaloverzicht rubriek Produktontwikkeling