Verslag Rockwool: brandveilig bouwen met sandwichpanelen

11 februari 2000: Op 10 februari 2000 verzamelden aangeslotenen en overige geïnteresseerden zich bij Rockwool in Roermond. Na koffie een welkomstwoord van de voorzitter, die om twee redenen een thuiswedstrijd speelde: hij was ooit bij Rockwool in dienst geweest en woont bovendien praktisch om de hoek.

Verslag Rockwool: brandveilig bouwen met sandwichpanelen

Inleiding in woord
Na met een anecdote over een bij voorkomende branden op benzinesporen afgerichte snuffelhond met de naam Fikkie een voorschot genomen te hebben op één van de thema's van de bijeenkomst, namelijk brandveiligheid, gaf hij het woord aan Ad Klabbers, gastheer en accountmanager bij Rockwool. Deze stelde de inleiders en de rondleiders voor, na gemeld te hebben dat Rockwool de grootste steenwolfabrikant ter wereld is. Dat Booosting iets met Rockwool had illustreerde hij aan de hand van de drie O's, die beide organisaties in hun naam droegen. Staan ze bij Booosting voor Ontwerpen, Ontwikkelen en Onderzoeken, bij Rockwool staan ze voor Overtreffen (in brandwerendheid, geluidbeheersing en thermische isolatie), Ontwikkelen (zoeken naar oplossingen op maat, prestatie van producten verbeteren, productieproces doorontwikkelen en personeel continu opleiden) en Ontzien (van het milieu door recycling).

Inleiding in beeld
Het proces om steen in wol om te zetten werd ontdekt bij vulkanen. Nabootsing van dat natuurlijke proces lukte omstreeks 1900 door diabaas vermengd met basalt en cokes te verhitten tot 16000°C, vergelijkbaar met lava, en dat vloeibare materiaal als het ware te "verstuiven" onder toevoeging van hars. Van steenwol worden uiteenlopende producten vervaardigd met verschillende toepassingen: brandisolatie, substraatmateriaal voor de kastuinbouw en Rockpanel voor gevelbeplating. Door een landelijk retoursysteem wordt niet alleen een reductie bereikt van afvalstoffen, maar door inzet van een recyclingfabriek wordt 25% van alle nieuwe steenwol gemaakt uit hergebruikt materiaal. De in de film acterende Booosting-aangeslotene Piet Heida doet uit de doeken, dat steenwol na zes weken de eringestoken energie weer kan terugverdienen. Coacteur Jos Lichtenberg legt uit dat isolatie de basiseigenschap van steenwol is. Het bedrijf onderscheidt drie divisies: de bouwmarkt, de industriële markt en de markt voor vlakke daken. Rockwool opereert onder de vleugels van een Deens moederbedrijf: Rockwool International.

Brand in woord
Cees de Raadt, specialist op het gebied van brandveiligheid, bestookt het gehoor met een grote hoeveelheid brandellende in Nederland: aantallen branden, doden en gewonden per jaar, hoeveelheden directe en indirecte schade aan gebouwen en milieu. Er is sprake van een stijgende trend in gebouwbranden. Schokkend is dat van alle bedrijven, waar brand is uitgebroken, 50% binnen 5 jaar failliet is. Spreker vervolgt zijn betoog met een overzicht van regelgeving met betrekking tot brand: wetten, normen, verordeningen, etc.. Hij schetst de nieuwe Europese ontwikkelingen op dat gebied, die in de nabije toekomst ook voor Nederland de nodige veranderingen teweeg zullen brengen. 

Brand in beeld
Rockwool is een volcontinu bedrijf, niet omdat de processen niet kunnen worden stilgezet, maar omdat anders niet aan de vraag kan worden voldaan: er wordt 24 uur per dag, 7 dagen per week en 52 weken per jaar geproduceerd. Er zijn 6 productielijnen, wij zagen het "verstuiven" van de gesmolten steenmassa en het vermengen van de draadjes met hars, waardoor de wol samenhang krijgt. Van nabij zagen we de deken over de band rollen en verder bewerkt worden. Na bezichtiging van het productieproces en showroom mochten we het brandlaboratorium in, waar we getuigen waren van een aantal brandproeven. Eén proef was speciaal voor deze gelegenheid ingericht. Om onduidelijke reden gebeurde er niet precies wat bedoeld was. De 'concurrent' leek in ieder geval verrassend goed uit de strijd te komen. Je zag de vraagtekens boven de hoofden van de bezoekers zweven. Een tegenlezing met discussie over het thema 'Brandveilig bouwen' zoals oorspronkelijk de bedoeling was, had, achteraf gezien, veel kunnen uitleggen. Maar goed dat het geen gestandaardiseerde test betrof: je zou er maar verkeerde conclusies aan verbinden. De vaste testopstelling was wel indrukwekkend: een kantelbare installatie, waarin diverse panelen tegelijkertijd op brandeigenschappen kunnen worden getest. Het aflezen van meetapparatuur is hierbij cruciaal. Helaas was niet iedereen hiertoe in de gelegenheid.

Voorlezing
Leo van Beek van J. J. Krens BV bracht het construeren met sandwichpanelen voor het voetlicht. Na dit type paneel te hebben gedefinieerd, somde hij er een aantal voordelen van op, zoals prefabricage, korte bouwtijd, een licht gewicht en gunstige mechanische eigenschappen. Tevens releveerde hij de grote ontwerpvrijheid, alsmede aanpassingsmogelijkheden aan de eisen van de tijd. Een aanzienlijke hoeveelheid normen passeerde de revue. Speciale aandacht kreeg het Conrock-paneel van Rockwool. De isolatielaag van dit paneel bestaat uit "kops"gesitueerde steenwolvezels, waardoor een dergelijk sandwichpaneel niet delamineert. Zo'n kopse laag verkrijgt men door een normale laag Rockwool in stroken te zagen, deze een kwart slag te draaien en opnieuw aan elkaar te lijmen. De vezels staan dan loodrecht op de zijvlakken. Door naschuren kan een vlakheid worden verkregen met een nauwkeurigheid van 0,3 mm. Dit is van belang, omdat de vlakheid van een paneel afhangt van de vlakheid van het kernmateriaal. Na een toelichting op zowel continue als discontinue productieprocessen, toonde Van Beek diverse projectvoorbeelden, waarin Conrock- en andere panelen zijn toegepast.

Tegenlezing
Peter Bijvoet van DGMR Raadgevend Ingenieurs sloot de rij sprekers met enkele kanttekeningen bij het toepassen van sandwichpanelen. Er is niets tegen toepassing, mits het doordacht gebeurt. Een aantal aandachtspunten zijn van belang. Met betrekking tot de thermische isolatie moet aandacht gegeven worden aan de naden. Hier is gevaar voor koudebruggen en ongewenste randeffecten. Ook in geval van brand kan de brandwerendheid bij de naden minder zijn dan in het midden van een paneel. Met betrekking tot vocht moet rekening worden gehouden met de dampdichtheid van zowel de binnenbeplating als de naden. Akoestische aspecten vallen uiteen in isolatie en absorptie. Van belang zijn onder meer de massa van de beplating, het type van de vulling en de perforatiegraad. Aan te bevelen is eerst een geperforeerde binnenplaat en dan achtereenvolgens een akoestisch absorptiemateriaal, een damprem, een thermisch isloatiemateriaal en een buitenplaat. Bij alle toepassingen is het van groot belang om de omgeving van de panelen in de beschouwing te betrekken: een sandwichpaneel van "120 miuten" in een draagconstructie van "60 minuten" heeft geen zin.

Uitleiding
Jos Lichtenberg geeft tot slot van dit interessante bedrijfsbezoek nog gelegenheid tot het stellen van smeulende vragen en met een korte toelichting op de wet van Murphy in relatie tot brandproeven (een wet, die volgens een berichtje in de NRC van 26-2-2000 niet opgaat als je deze wilt testen!), alsmede een dankwoord aan de bijdragers en wat troostende woorden aan het adres van Cees de Raadt, sluit hij de bijeenkomst.

Jan van der Woord

Secretaris Booosting

Aankondiging bedrijfsbezoek Rockwool