mOOOi mijns inziens #14: Moooi

01 juni 1996: De rubriek mOOOi, mijns inziens heeft als motto: inspireer de lezer met een commentaar, een belijdenis haast, waarin mooi de hoofdrol speelt uiteraard binnen het kader van het aandachtsveld van Booosting. Een onbezonnen moment en je zegt ja en wordt vervolgens in stilte gepijnigd met de vraag wat echt mooi is. Deze mOOOi is van industrieel ontwerper Marcel Vroom.

Moooi

Bewondering voor ontwerpers, hun gebouwen en produkten die afwijken van het gangbare en die een aantoonbare, zichtbare verandering in het denken over de materiële wereld tot gevolg hebben, zijn al eerder aanleiding geweest in deze rubriek: Gaudi, Rogers, Piano, Calatrava, Alsop. De Engelse ontwerper Alexander Moulton wil ik aan dit illustere gezelschap toevoegen.

Sinds de ontwerpoefening tijdens de opleiding aan de TU Delft van een vouwfiets, waarvan ik het aandrijf/opklapmechaniek moest ontwerpen, houden fietsen mij bezig: de engineering van de spanfiets van Frans de la Haye en eigen ontwerpen voor een hydraulische aandrijving, een lichtgewicht aluminium bagagerek voor racefietsen, oplaadbare fietsverlichting en een fietsbel. Momenteel is mijn betrokkenheid meer beschouwend.

Mijn bewondering gaat uit naar deze ontwerper van de compacte fiets. Alex Moulton ontwierp het archetype van de vouwfiets, waarvan het prototype stamt uit 1959. In meerdere generaties modellen is Moulton op zoek geweest naar de ideale vorm en constructie van een fiets met kleine wielen, opvouwbaar, draagbaar en met een uitstekend comfort en bestuurbaarheid.
Het eerste produktiemodel werd gelanceerd in 1962: kleine wielen, ingebouwde vering en de mogelijkheid de fiets als geheel op te vouwen; de fiets nam weinig ruimte in beslag en kon in de achterbak van de auto worden meegenomen. Moulton doorbrak met zijn nieuwe fiets de traditionele, ouderwetse vormgeving van het rijwiel en liet zien dat de fiets een modern vervoermiddel met een modern uiterlijk is, passend in de tijd van toenemend autoverkeer en met gebruikmaking van moderne technologieën.

Waarom Moulton deze fiets concipieerde is mij niet bekend. Vermoedelijk is hij beïnvloed geweest door het werk van een andere 'Engelsman', Sir Alec Issigonis, ontwerper van de Morris Mini Minor kortweg Mini die in 1959 in produktie is genomen. Issigonis, van Turkse afkomst, heeft immers met de Mini een compleet nieuw archetype van de kleine auto gecreëerd. Zowel de Moulton als de Mini hebben model gestaan voor de sindsdien voortdurende ontwikkeling van de compacte fiets en de compacte auto.

De Moulton fiets is in 1983 herzien met een lichtgewicht frame, geconstrueerd als vakwerk. Eigenlijk vind ik deze versie de mooiste: de ultieme uitdrukking van de fietstechnologie, vooral in de roestvaststalen uitvoering. Hij is er als touring model en als race model, compleet met race stuur. Maar als vouwfiets is deze Moulton minder goed ontwikkeld dan de fietsen die uit deze voorganger zijn voortgekomen. Bij de recente aanschaf van een vouwfiets heb ik mijn voorkeur voor de Moulton daarom helaas moeten laten varen; ik zou hem wel willen hebben, maar dan als kunstwerk; niet om te rijden maar om naar te kijken, wat gezien de prijs ook het beste is. Dus moest ik kiezen uit het inmiddels ruime aanbod aan andere modellen, zoals Brompton, Dahon, Di Blasi, Neobike en Birdy. De Birdy is de meest geavanceerde lichtgewicht vouwfiets van dit moment, vooral door zijn off the road kwaliteiten, maar als compacte vouwfiets minder bruikbaar.

Mijn keuze is gevallen op de Brompton, die een zeer precies stuurgedrag, comfort door een achtervork met schokdemper en een uitstekende stabiliteit combineert met een ingenieus en gebruiksvriendelijk opvouwmechanisme: je merkt niet dat je op een compacte fiets rijdt en de opgevouwen toestand is niet groter dan handbagage. De Brompton is de Macintosh onder de vouwfietsen, in vergelijking tot bijvoorbeeld de Di Blasi; dat is meer een MS DOS fiets: minder stabiel en elke maand moet je z'n boutjes aandraaien.

Marcel Vroom

Vroom Design & Technology

Deze mOOOi mijns inziens is verschenen in de
Booosting Nieuwsbrief #34 van juni 1996