mOOOi mijns inziens #8: MOOOi door Johan Riezebos

01 mei 1995: De rubriek mOOOi, mijns inziens heeft als motto: inspireer de lezer met een commentaar, een belijdenis haast, waarin mooi de hoofdrol speelt uiteraard binnen het kader van het aandachtsveld van Booosting. Een onbezonnen moment en je zegt ja en wordt vervolgens in stilte gepijnigd met de vraag wat echt mooi is. Deze mOOOi is van technisch ontwikkelaar Johan Riezebos.

mOOOi mijns inziens #8

MOOOi door Johan Riezebos

Zoals uit de bijdragen voor deze rubriek blijkt, wordt in het algemeen bij de uitspraak ’Dat vind ik mooi!’ (al dan niet met drie O’s) gerefereerd aan een bepaalde vormgeving. Dat kan ik me ook goed voorstellen. Het Parthenon in het Griekse Athene vind ik mooi! Maar een horloge van Jacob Jensen of een uitkomende roos verdienen in mijn ogen eenzelfde kwalificatie. Alleen voor mij heeft mooi een nog bredere betekenis. De magere handvatten van het woordenboek schieten tekort. Een eerste betekenis van mooi is ‘keurig in zijn voorkomen, met veel zorg gekleed’. Of wat dacht u van ‘van nature welgemaakt, bevallig’, maar ook ‘behaaglijk en sierlijk’. Natuurlijk is mooi ‘schoon’ (van hetgeen een indruk van schoonheid geeft), ‘uitstekend of gunstig’ (van het weer), ‘groot’ in de betekenis van belangrijk en tenslotte ‘vermakelijk’.

Mijn mOOOi zou ik willen zoeken in het begrip fascinatie. Iets wat ik mooi vind, wat me boeit, wat me niet meer los laat. Het Parthenon als voorbeeld. Dat gebouw straalt nog steeds, ondanks verval van eeuwen en de drukte van de toeristenindustrie een majestueuze elegantie uit. De verhoudingen zijn dermate harmonieus, dat ik me zonder al te veel inspanning een voorstelling kan maken van de overweldigende indruk van schoonheid die dit gebouw gegeven moet hebben toen het net gereed was. En dan de details. Want na een eerste indruk wil je toch ook van dichterbij de zaak bekijken. Als ik dan kijk naar de kolommen, opgebouwd uit verschillende trommels, die perfect op elkaar aansluiten, die elk op zich exact de juiste ronding hebben, dan voel ik bewondering voor de ambachtslieden die dit gepresteerd hebben.

Prefab
Het fascineert mij ook mateloos hoe men op de gedachte is gekomen om op deze wijze te bouwen. Geprefabriceerde elementen, die met een vrijwel nultolerantie worden afgeleverd! Een ander fascinerend onderdeel van dit gebouw is voor mij de dakconstructie. We praten over overspanningen, die ons op dit moment niet meer imponeren, van zo’n kleine acht meter. De Grieken daarentegen hadden een enorme opgave aan die overspanning, aangezien vrijwel vaststaat, dat ze onbekend waren met de toepassing van het driehoeksspant. Bovendien was hun kennis van de mechanica of niet op zo’n hoog peil, of ze maakten die ondergeschikt aan hun gevoel voor esthetica. Feit is in ieder geval dat de toegepaste balken voor bijvoorbeeld dakconstructies steeds een nagenoeg vierkante doorsnede hadden. Als je dergelijke constructies gaat doorrekenen kom je al gauw tot de conclusie dat er enorme houtafmetingen nodig zijn geweest om de overspanningen te realiseren van de ‘naos’ (de binnenruimte) van de grotere Griekse tempels. Doorsneden van 800x800 mm² zouden geen uitzondering geweest moeten zijn. Dat blijkt ook wel uit het feit dat er in de resterende steenconstructies van Griekse tempels (en ook bij het Parthenon) inkepingen gevonden zijn, waarvan men aanneemt dat de opleggingen van de houten dakbalken zijn. Deze inkepingen hebben ook de genoemde afmetingen.

Hout
Maar dan dient een nieuwe vraag zich aan. Waar haalden de Grieken dat hout vandaan? Bekend is dat het huidige Griekenland en ook de overige “Griekse (bijvoorbeeld Ioniâ aan de Turkse westkust) niet overbemeten zijn geweest in boomgroei. Hoe zat dat vroeger? Moet het hout uit het Libanon-gebergte gekomen zijn? Wellicht. Uiteindelijk was men bezig met het heiligdom voor een godheid, dus daar mocht wel een en ander voor gedaan worden. Maar toch…….

Nog even iets over de ‘naos’. In de 18^e eeuw is er een aantal Franse architect/archeologen geweest, die veronderstelden, dat de Griekse tempels in principe een open ‘naos’ hadden. Ze maakten daar dan ook prachtige tekeningen van, waarin je bij het Parthenon de helm en de top van de speer van het beeld Pallas Athene boven het ‘dak’ uit ziet steken vanuit de haven van Athene. Dat is natuurlijk een schitterend gezicht en uit het oogpunt van mOOOi ook veel aantrekkelijker dan een beeld waarvan de kop tussen de hanenbalken verdwijnt… Zou dat niet een veel ‘Griekser’ beeld opleveren? Fascinerend. Dat maakt zo’n gebouw extra mOOOi.

Ambachtslieden
Fascinatie. Ik heb dat met sommige ambachtslieden; mensen die echt hun vak verstaan en de mooiste dingen uit hun handen laten komen, zoals die Grieken dat Parthenon uit hun handen lieten komen. Dat soort mensen weet waar het mee bezig is. Ze kennen de materialen en de processen. Of dat nu het bewerken van steen en hout is of het blazen van glas; het gieten van ijzer of het bewerken van kunststoffen. In die gevallen boeit het scheppende proces mij uitermate. Zelfs als het eindresultaat slechts ‘alledaags’ is op de staal van schoonheid, kan ik het mooi gemaakt vinden. Echt mOOOi is het pas als er naast een mooi proces ook een mooi eindresultaat is.

In deze zin boeit mij ook het proces van elkaar leren kennen, aan elkaars producten en productieprocessen snuffelen en met elkaar proberen tot nieuwe dingen te komen, zoals binnen Booosting gebeurt. Ik hoop dat uit deze vorm van met elkaar omgaan, uit dit proces van elkaar leren kennen, leren begrijpen en leren waarderen, uiteindelijk ook producten voortkomen waarvan anderen later zeggen: ‘Dat vind ik nou mOOOi’. Volgens mij is een belangrijke voorwaarde daarvoor, dat we de laatste betekenis van mooi, zoals ik die uit het woordenboek haalde, niet vergeten! Vermakelijk is het om te zien hoe vanuit allerlei, soms speelse, creatieve processen de mOOOiste dingen tot stand komen.

Johan Riezebos

Rockwoool

Deze mOOOi mijns inziens is verschenen in de
Booosting Nieuwsbrief #27 van mei 1995.