Verslag van het bezoek aan OCAS en WYBUNIT in België

02 februari 1993: Op 18 december 1992 heft de harde kern van Booosting aangeslotenen twee projecten in België bezocht. Lunch aan boord, geen tijd te verliezen door de geneugten van de Belgische lunch te kunnen ontlopen. Heel efficiënt.

Verslag van het bezoek aan OCAS en WYBUNIT in België 

Booosting in België

Op 18 december jongstleden heeft de harde kern van Booosting aangeslotenen twee projecten in België bezocht. Lunch aan boord, geen tijd te verliezen door de geneugten van de Belgische lunch te kunnen ontlopen. Heel efficiënt. Het eerste doel betrof WYBUNIT building systems aan de Avenue A. Dupuich 3a te Brussel. WYBUNIT is een bouwsysteem waarvan ik de documentatie al jaren geleden heb aangevraagd en de keurige brochure die toen werd toegezonden is vaak een bron voor referenties en vergelijkingen geweest. Nu blijkt dat ten lange leste het geesteskind van de architect Wybauw is neergezet in de vorm van een prototype voor eigen gebruik: links het kantoor voor werk en bezoekers, rechts woont de dochter als demonstratie van bruikbaarheid van de smalle traveermaat (3,2m). Het bouwsysteem wordt gekenmerkt door kolommen en liggers van gezette metalen platen, samengebracht in capsules of units die worden geschakeld en gestapeld. Daar waar de kolommen van de units bijeen komen ontstaan, door de viervoudige hoeklijnvormige kolommen, schachten achter het bekledingsmateriaal. De stapeling veroorzaakt een scheiding tussen de vloerconstructie en de plafondliggers. De constructiehoogte kan worden gebruikt voor de verdeling van de infrastructuur. De woningscheiding van de WYBUNIT woning wordt uitgevoerd als ‘dikke wand’, een vergrote spouw herbergt de infrastructuur voor de airconditioning. Al met al heel veel loze ruimte ten behoeve van bediening van ruimten ter bevordering van flexibiliteit.

The "FULL FACTORY” process
Het prototype is opgebouwd met 30 units. Waarvan overigens maar vijf stuks daadwerkelijk zijn aangeleverd als units ten gevolge van wat werd genoemd ondercapaciteit en plaatsgebrek bij de producent. In de folder wordt deze ambiguente opstelling verduidelijkt: ”it is called The "FULL FACTORY” process.“ An "ON SITE" building process is also available. Op zolder staat een immense ketel met randapparatuur die voor de warmtehuishouding van het pand zorgt. De ronde uitblaasroosters bevinden zich op onopvallende plaatsen in de vloeren. De hardhouten trappen draaien lang en elegant als in een statig herenhuis naar de volgende verdieping die 3,2m hoger ligt. De gevel tot slot verraadt dat er een experiment achter schuilt: een equal pressure gevel naar een oud (1964) Zwitsers voorbeeld volgens Wybauw: volkernbeplating met roestvast stalen bouten en kloeke carosserie-ringen op afstand van elkaar bevestigd. Het doordringende water wordt door een waterkerende folie in een geventileerde spouw afgevoerd. 'WYBUNIT richt zich op het grootste marktsegment in de wereld' vertelt de brochure, d.w.z. woningbouw en utiliteitsbouw tussen twee en zeven lagen. Bezoekers zijn welkom na schriftelijke aankondiging.

OCAS in Zelzate
Het onderzoekscentrum voor de aanwending van stool (OCAS) in Zelzate is een gebouw met een uitgesproken architectonische expressie. Architect: Samyn en partners. Het gebouw diende een weerspiegeling te vormen van de activiteiten van het centrum. Dat is nogal letterlijk opgevat. Een luchtfoto van het complex maakt dat duidelijk: het concept heeft de uitstraling van een model overgenomen, het is de maquette die als een vervreemd object is neergelegd in een haast surrealistische omgeving. In enorm groene vijvers die aan een cirkel grenzen, liggen twee meet- en testhallen met parabolische daken die zijn bekleed met glanzende geprofileerde platen. Daartussen ligt als een draaibrug het kantoorgedeelte (19,5x165m) dat is ondergebracht tussen de gigantische vakwerkliggers (hoog 6m) die de vijvers overspannen (65m). In het hart van het complex staat een overdreven zwaar geconstrueerde schacht waarin slechts twee iele liftjes zijn ondergebracht. Na de toelichting blijkt dat het de bedoeling is of - gelet op de situatie in de staalbranche - was, op dat punt een toren van twaalf bouwlagen aan te brengen in een later stadium.

Onderzoek
De hallen zijn opgebouwd met boogvormige spanten 45m overspanning, 5m hart op hart. Lang doorlopende bordestrappen voeren de bezoekers naar de werkvloer van de hallen. Daar wordt onderzoek gedaan naar metallurgische aspecten en naar de efficiëntie van de produktiemethoden. In wezen kan de fabriekssituatie beperkt worden nagebouwd in de hal. Daartoe is een gedeelte van de vloer te openen om machines en werkstukken binnen te brengen. De resterende gedeelten van de vloer zijn onderkelderd met een ruimte waarin per gewenst punt machines kunne worden voorzien van de noodzakelijke fundering, toevoer, afvoer etcetera. De hallen leveren problemen op met betrekking tot het werkklimaat: heet in de zomer, een akoestische galm en een onevenwichtige verlichting door het principe van aanstralen van het parabolische dak. Booostingleden deelden ter plekke spontaan, als blijk van waardering, gratis adviezen uit.

Wanneer je het complex verlaat valt opnieuw op hoe bekrompen de huidige ontsluiting van het gebouw is. Een merkwaardige tegenstelling met de brute helderheid van de hoofdcompositie. Buiten sta je verloren on der kantoorgevel in een catacombe-achtige sfeer. Boven je zwoegt de wetenschap. Niemand te zien. Een straffe wind. Aan het eind van de vleugel staat een Hollandse bus, het enige houvast.

Ir Jan Westra
TU Eindhoven

aankondiging van deze activiteit