Verslag Octatube in het nieuwe NAi: Typhoonvast dubbelglas

19 oktober 1993: Impressie van de Booosting bijeenkomst georganiseerd door Octatube Space Structures in het Nederlands Architectuurinstituut te Rotterdam op 19 oktober 1993.

Typhoonvast dubbelglas

Als men alles van te voren weten zou, stond in dit land niet een experimenteel gebouw. Dat is wat mij, niet geremd door enige technologische en laat staan architectonische kennis, als centrale gedachte bij is gebleven die avond. Ik ben verbaasd als ik hoor hoe dikwijls men refereert aan taal en dat is niet de eerste keer, dat doen ze vaker bij Booosting. Wat hebben jullie toch met poëzie? Wat toch is dat verlangen? De tech tot tekst te maken? Wij Neerlandici verlangen geen tekst tot tech te formeren, geen enkel gebouw te bouwen. Wij bouwen taal. En daar hoef je niet in te wonen; daarin existeer je. Zonder taal geen contact: taal noch teken. We zijn er: daarin ligt het antwoord besloten.

typisch Hollandse knijperige budgetten
De tot standkoming van het NAi is in mijn ogen DE metafoor van hedendaagse Hollandse Bouwkunst. Hoorde ik veel gemopper in de wandelgangen van afgunstige collegae, toen ik Coenens ogen zag, wist ik: deze man leeft in voortdurend gevecht met een bevlogen opdrachtgever. Zijn eigen uniek concept en de typisch Hollandse knijperige budgetten, constant zijn eigen goede en integere idee aanpassend. Ronduit prijzenswaardig is dat uit zo'n schitterend gebouw ontstaan is. Het is een oude queeste, een onmogelijke opdracht, het experimenteel bouwen, waarvan wij denken dat de draak altijd gedood wordt, maar Middeleeuwers wisten beter: slechts feiten blijven in de strijd, draken blijven bestaan.

Laat ik bij het begin beginnen. Ik parkeer mijn auto bij het Boymans en loop naar de boomgaard in wording om het gebouw eens goed te bekijken. Mooi vind ik die staal kolommen en opeens bubbelt dit boven:

bulldozers van bouwkundig Nederland
Ik haal diep adem en zoek de ingang. Daar zijn ze dan de bulldozers van bouwkundig Nederland, krasse knarren in frisse jongens tenues die zich in het tochtig auditorium van het NAi op hernia verwekkende bankjes samenpakken. Jan Brouwer introduceert ons poëtisch de leden van het orkest die avond. De moed zinkt mij in de schoenen: als ze allemaal zo zijn, kan ik mijn column wel vergeten. Maar ik weet nog niet op dat moment dat zijn: 'mijn pen lekt en de archi tect' - 'de archi tect en mijn dak lekt' later worden zal. Ik kan ook niet weten. dat een van de orkestleden revolutionair besluit die avond een Pina Bousch-achtig dansje te vertonen onder de welluidende titel: 'I’ll glide, while you turn up the slide'. En ook niet dat de andere Booosting-spreker een met vloeistofdia's versierd menu zal serveren.

eerste viool
Het pleidooi van de eerste viool Adri Duivesteijn, is gericht op een spiegelgevecht in de trant van alvast alle-wind-uit-de-zeilen-nemen. Daar moet ik hem ook wel gelijk in geven, want het gemopper in de wandelgangen is niet taal van de lucht. Hoe je het ook wendt of keert, of je het nou een mooi gebouw vindt of niet, het initiatief en de dat verlangen? De tech tot tekst te maken? Wij Neerlandici in transparante uiteindelijke realisatie van een Nederlands Architectuur instituut, waar heel praktisch, archief, kantoor, expositieruimte en publieksinformatie bijeen worden gebracht, is zeer toe te juichen. Het had er eigenlijk al veel eerder moeten zijn. De aan hun functies gerelateerde gebouwdelen vormen een gemakkelijke en prachtige eenheid met de omgeving . Buiten in de schemering onder de omarming van het archief is het kunstwerk van Struyken te zien: zachte lichteffecten op beton slaan schaduwen en maken dat de vorm ervan met de wisseling van het neon verrassend verandert. Het NAi is de plek waar men de Nederlandse architectuur kan uitdragen. De publieke functie ervan en de doelstelling alle architectuur een kans te geven zich hier te presenteren zonder vooraf genomen stellingname, is een belangrijk Hollandse knijperige budgetten, constant zijn eigen goede jong nog streven.

binnenklimaat
Volgt de project-architect, de tuba. Hem is de onfortuinlijke rol toebedeeld in te gaan op de tot dusver geconstateerde tekortkomingen van het gebouw. En zoals in ieder proces, verdient ook het bouwproces voortdurende bijsturing. Maarten van der Hulst licht de onleefbaarheid van het binnenklimaat toe. Onder andere de hitte in de werkruimten op zonnige dag komt ter sprake en een oplossing over water gekoelde vloeren; water dat uit de vijver rondom het gebouw zal worden gehaald. Het plan heeft het niet gehaald en is als een feit in de strijd gebleven. Het had wellicht wel het probleem van warmte in de kantoren opgelost, maar nog steeds zouden de PC-gebruikers parasols over hun beeldscherm moeten hangen om nog iets te kunnen zien. Op dit moment zoekt men naar een geschikte zonwering.

onverwachte wending
De rondleiding levert opnieuw een confrontatie met het gebouw van onverwachte wending. De hoogte van de centrale hal , de lijnen, het ritme van de benutte ruimte , het hout, sta a l, beton en glas maken die entree tot een vriendelijke en open ruimte. De gangen naar boven, nauwe hellingen , zijn veel te smal voor een openbaar, op toestroming van publiek gericht gebouw. Ik zie de 11. bibliotheek en studiezaal, waar merkwaardig meubilair - in mijn ogen te glimmerig chroom - doet denken aan de bouwdozen na meccano.

van onder ontstaat een wonder
Veel aanwezigen durven boven niet over de roosters te lopen van de expositieruimte. Een boom van een kerel kijkt naar het rooster en loopt losjes weg. Ik loop door. Alleen ben ik wat bezorgd over de lampen die onder mijn voeten hangen, twee boutjes aan een klemmetje. Als zo'n ding eraf dondert, vallen er tien meter lager dooien. Ook hakken en rokken en andere damesdingen zijn funest op dat rooster, daar is goed over nagedacht duidelijk: onder ontstaat een wonder!

dansje
Na de pauze bevat het Octa gedeelte een dansje van de Quattro-man. Mick Eekhout beschrijft de ontwikkeling van enkel dragend glas, toegepast in binnensituatie (muziekzaal Beurs van Berlage) naar typhoonvaste dubbelglas constructie in buitengebeuren. Dus het lekt niet, windt niet, sneeuwt niet en blijft staan bij orkaan, aardbeving en andere rampen, waar de dekking van de polis automatisch vervalt. Dat niet iedereen vertrouwen heeft in die bouwsels bewijst de door Eekhout getoonde dia van een doodsbenauwde glasboer die zich quasi ontspannen vastklemt aan zijn laatste zekerheid, een muurtje achter hem. Hij strekt dapper zijn been uit alsof hij met zijn teen een minimale belasting wenst te veroorzaken, terwijl de bouwneut zelf sportief over zijn eigen vinding danst van het glazen dak van een bloemenzaak in Hulst.

mousse - au - chocolat
Jan Westra's betoog tenslotte, gelardeerd door menusuggesties, eindigend in een mousse - au - chocolat, getuigen de dia's, is als volgt samen te vatten: de functie van de architect binnen het bouwproces is veranderd. Denker, rekenaar, maker en uitvoerder zijn gesplitst, waardoor denken en doen zijn ontkoppeld met alle desastreuze gevolgen van dien. Hoewel de technologie ons op vele terreinen beïnvloedt, is die binnen de bouwsector gering en verloopt te traag. Dit is te wijten aan ambtelijke beperkingen, aan chronisch geldtekort, resulterend in een algemene angst voor het experiment, terwijl dat laatste nou net de enige juiste drijfveer is tot vernieuwing: draken moet je verslaan.

drs Miente Janzen
Neerlandica

------------------
waar
uit water
glas ontstaat
en oneindig
verslankte
stalen dragers
in transparante
trans haast
zwevend lijken

waar
weidse bocht
archieven
borgt

en zacht
omarmt
wat waardevol
en kostbaar is

waar
wijze wingerd
jong nog
wordt

daar
staat
in stille
statigheid
eenvoudig
integer
ademloos mooi
monument
-------------------

aankondiging van deze activiteit