Verslag Booosting LEEp centrum bij GE Plastics

14 december 1994: Verslag van het Booostingbezoek aan het LEEp centrum bij GE Plastics in Bergen op Zoom op 6 oktober 1994.

LEEp of wel Booosting tussen hoep en vries

denken-bedenken-doordenken-denktanken-voordenken-nadenken-tegendenken-dooomdenken-aandenken-herdenken

Van LEp naar LEEp
De bouwmarkt heeft een enorm potentieel vandaar dat het de moeite waard is om daarin te investeren. GE is in 1989 met het Living Environments project (LEp) in de VS van start gegaan. Hel doel was niet een plastic huis te bouwen, maar om te laten zien dat hoogwaardige polymeren in combinatie met traditionele bouwmaterialen een belangrijke aanvulling op het bestaande pakket kunnen betekenen. In nauwe samenwerking met de partners binnen het LEEp project, de Europese variant van Living Environment, worden nieuwe ontwikkelingen op het gebied van dakbedekking en beglazing gestimuleerd. Innovatie van bouwprodukten staat centraal. Bovendien wil LEEp ook een katalysator zijn voor de al bestaande markten van GE Plastics, zoals verlichting, verwarming en ventilatie, airconditioning en loodgietersspul. Om de LEEp gedachte vorm te geven werd het bureau Jan Brouwer Associates gevraagd een passend innovatief gebouw te ontwerpen waar de materialen van GE en partners bekeken zouden kunnen worden n waar de integratie van plastics en traditionele materialen in het ontwerp naar voren zouden komen.

Tussen Hoep en Vries
LEEp betekent voor Jan Brouwer het 'Liefde en Ellende' project en GEP: Geniaal Enigmatisch Professioneel. Geniaal en Professioneel moge duidelijk zijn. Enigmatisch blijft hangen, maar dat kan ook niet anders, want wie mystiek verklaart is geen gelovige. Jan Brouwer constateert dat kunstenaars en architecten in verwarring zijn. Dat komt omdat het contact met de natuur verloren is geqaan onder invloed van de voortschrijdende technologie, jawel. In de bouwindustrie is die technologie: overigens duidelijk minder tot ontwikkeling gekomen, maar desondanks zijn ook architecten in verwarring. Ze vereenzamen, omdat ze de techniek van het bouwen niet meer beheersen. Het is herfst, de blaadjes vallen. Er is een lichtpunt: de techniek heeft nog geen vaste plek. Er is ook zoiets als menselijk bekeken techniek, mild techniek. Wij leven tussen hoep en vries: zal het lukken de participanten in de steeds complexere arena van de bouwput op een lijn te krijgen: zullen ze ooit dezelfde taal spreken? Firmitas, utilitas, venustus, vrij vertaald: stijlheid, bruikbaarheid en bevalligheid… lk ben bang van niet. Na deze bespiegelingen wandelt hij opvallend bescheiden aan de hand van dia's door het resultaat van zijn ontwerp voor LEEp, proeve van Prouve. Een bijzonder fraai en geestig gebouw.

Van LEEp naar lijp, een puntgave verrassing
General Electric wil de bouwwereld winnen. Hoe doe je dat? Het is een even simpel als ontroerend verhaal. Je huurt een architect, eentje die het een beetje leuk doet. Je laat hem lekker zijn gang gaan, want dat mogen ze nooit. Ze hebben ook begrepen dat je zo'n jongen niet helemaal alleen moet laten zwemmen, want architecten houden van tegengas. En als ze dat niet krijgen dan zoeken ze hee wel op, dus klier je een beetje over de kleur van z'n gevel en zeur je een beetje over een lange pijp. Brouwers val stond wagenwijd open met als resultaat dat GE zijn gevels van het eerste concept in feite ongedeerd heeft laten staan: een sappige schil. En kijk dan staat er ineens een puntgave verrassing in het poldergras met daarnaast een royal home van weergaloze architectuur, de vleesgeworden metafoor van Hollands bouwen met een prettig gewoon schuin dak mee plastic pannen en plastic metselwerk. Een schril contrast, want wat zijn ze daarnaast lekker te keer gegaan bij het ketelhuis. Consequent, inconsequent. Mooi. Klimaatgevel werkt nog niet helemaal. Dakje is hier en daar nog niet helemaal af. Doet er allemaal niet toe. Jammer is het interi(tr)eur. Terwijl ik aIle aanwezigen betrap op het iets te enthousiast kloppen op rood bakstenen muurtjes - geen schijn die bedriegt: rode knokkels op pijnlijk terug getrokken hand- wordt binnen getoond hoe lelijk en hoe mooi plastiek wel wezen kan. Het hart van het gebouw wordt gevormd door een bruggetje, waar je toch wel even naar je pacemakertje grijpt: de dakbedekking van de toekomst. Plastic dakpannen met handig klipsysteem Gelukkig zijn er ook hele fraaie produkten. De schuine, transparante, halfhoge, matte wanden bijvoorbeeld en gevelbecladding die veelkleurig geleverd kan worden. En eerlijk is eerlijk wat ze bij GE wel begrijpen is dat er voor de bouw produkten nodig zijn die flexibel toe te passen en snel op de bouwplaats te monteren zijn; Brouwers communicatieve wens is in dit project gerealiseerd.

  ex-interi(tr)eur LEEp

Verfrissende rondleiding
Laat architecten toch niet door een gebouw lopen tussen Iezingen door zonder dat direct daarop een borrel volgt. Dan loopt je programma uren uit. Ze zitten voortdurend met hun tengels overal aan. Rukken aan showborden, nagelen aan becladding, springen op dun uitziende ondergrondjes en rammen met hamer op beveiligd glas. Het loopt dus uit. Jammer, want daardoor komen de lezingen na de pauze enigszins onder druk te staan. Gert-Jan Kooi, projectleider van het LEEp programma vertelt over zijn eerste ervaring met architecten. Hij had er nog nooit een ontmoet voor hij aan dit project begon. Hij bouwde chemische fabrieken en dat is toch wel iets anders. Architecten zijn nette mensen met een dikke vulpen, zonder stropdas citeert hij uit de kinderbijlage van de NRC. Inmiddels weet hij, dat je met architecten moet spreken in termen van spannend, niet saai en cultuur overdragend. Provocerend en dynamisch was de opdracht. Hij was blij toen een schok van herkenning door hem heen ging toen hij de eerste ontwerpen van het gebouw onder ogen kreeg: "Een ketelhuis. Dit kan ik begrijpen." Kooi verbaast zich vervolgens over de enorme hoeveelheid afval die de bouw genereert, zo'n 30 %, voornamelijk aan verpakkingen en verkeerde leveringen. De controle tijdens het bouwproces moet groter zijn. In het ontwerp van LEEp is benadrukt dat GE systeembouwers moeten zijn. Een nieuwe ontwikkeling nu is plastic betonbekisting die opnieuw te gebruiken is. GE bewijst een volwassen bouwpartner te zijn.

Houter dan hout
Geheel in de traditie van de Booosting bijeenkomst volgt de tegenlezing van Jan Westra dit keer, evenals die van Brouwer gelardeerd met woordspelletjes. Traditie? Bij Booosting? Dat zou toch tot diep nadenken moeten stemmen, of herdenken zo men wil, waarbij niet meteen aan grafrede(n) gedacht hoen te worden. Het prefix 'her' immers betekent in strikte zin 'opnieuw'. Westra betoogt de basis van Booosting. Kernachtig en duidelijk. Noodzakelijk om te herhalen omdat de doelen voorlopig niet verwezenlijkt zullen zijn. Hij doet dat aan de: hand van zijn interpretatie van de letters GEP: Generic, Electic en Product. Her generieke produkt wordt ingezet als volwaardige vervanger van zijn nabootsing; een soort cult fetisjisme dus, aldus Westra. Plastic nabootsen van bakstenen is daar een griezelig voorbeeld van. Goed fout: plastic hout dat houter is dan hout. Westra stelt dat vanuit de kunststof producerende en verwerkende industrie het begrip generic nieuw leven ingeblazen zou moeten worden door de gangbare verhullende bouwconstructies opnieuw te bekijken. Eclectisme of het bouwen op ideeën van de voorganger is niet noodzakelijkerwijs alleen te zien als plagiaat, dat jaloers kopiëren impliceert. In die belangstelling schuilt immers ook de waardering van het produkt. Toch moet gezegd dat nieuwe materialen de kans tot werkelijke vernieuwing hebben laten liggen. Vorm, produkt en prestatie worden in onvoldoende mate door het nieuwe materiaal beïnvloed. In tegendeel het nieuwe materiaal volgt dociel in vorm de gedragslijnen van eerdere materialen en probeert zo weinig mogelijk op te vallen en zich zo weinig mogelijk te profileren.

Architectuur is verhullend. Architecten pakken graag in. En daarmee komen we op het generieke bouwprodukt. Cristo heeft gespiekt bij de architectuur: huid om huid om huid. Niets van het oorspronkelijke blijft zichtbaar. En veelal hangt het van de verpakking af of een gebouw ook echt interessant is. De verpakkingsmaterialen zijn in feite de bouwprodukten die nu worden aangeboden. Helaas is het nog steeds zo dat een architect met een catalogus in z'n hand een 'verpakking' uitkiest en de toeIeverende industrie in die orders hun bouwprodukt bevestigd zien. Dat staat vernieuwing in hoge mate in de weg. Het produkt gaat in de meeste gevallen schuil onder de specificaties van wat men maakt, terwijl de ontwerper buiten de platgetreden paden wil. En dan heb je een probleem. Het generieke bouwprodukt is er een waarbij dat probleem succesvol wordt opgelost. Als voorbeeld laat Westra een Japans huis 7jen. Hel hele huis, inclusief het interieur, kasten en tafel zijn van kunststaf aan beide zijden bekleed met beton; een sandwich bouwprodukt is als uitgangspunt gebruikt en in al zijn materiaalspecificaties uitgebuit. Je zal er in moeten wonen. Ze hebben echt goed geluisterd bij GE: na afloop ontvangt iedereen een dikke pen met een zwarte vulling.

ingepakte brug over de IJssel

Miente Janzen

aankondiging van deze activiteit