Verslag Booosting-bijeenkomst bij Reynolds Architectuursystemen
26 januari 1995: Terwijl het hoogste deel van Nederland overstroomt, een opera een zingende architect ten tonele voert en Kobe metafoor wordt voor de kwetsbaarheid van techniek, verdiept Jan Westra zich in de reikwijdte van technologie en de grenzen van techniek en zoekt hij aansluiting bij andere cultuurders in een diepzinnig essay. Voorzitterlijk opent hij de bijeenkomst.
Rollende architectuur in kilo's per kilometer
Produktontwikkeling in blik
De zaal bij Reynolds is uitstekend. Een kleine ruimte waar veel mensen in kunnen zonder dat je het idee hebt bij elkaar op schoot te zitten, resulteert in een boeiende bijeenkomst waar al snel de spetters afvliegen. Wim van den Berg, business unit manager bij Reynolds laat aan de hand van een speelgoedje 'Ie serpentin fun factory' zien hoe een extrusiepers werkt. Hij eindigt met een gewaagde diaserie over de onbegrensde mogelijkheden van aluminium profielen in de architectuur. Het kan recht, het kan rond, het kan schuin. 'Onbegrensde systemen' zegt van den Berg. Alles wat je becladden kan je bekladden, dat laten de dia's overduidelijk zien. Het kan ook net als of, zo toont de renovatie van de stalen raamkozijnen van het gebouw van Verkeer en Waterstaat in aluminium. Wanneer een gebouw van een aangeslotene wordt getoond roept de harde kern met uitgestrekte vinger: 'die is van ons'. Sommige voorbeelden zijn ronduit eng, maar, waar is waar: dit wordt in Nederland gebouwd!
Volgt Ton Willems van de afdeling Oppervlaktetechniek. Over de bescherming van de produkten en de verfraaiing daarvan door middel van ... jawel, kleur. De verticale behandelingsmethoden zijn anodiseren, elektroforetisch lakken en poederlakken. 'Waarom verticaal? Denk aan een kopje koffie, kopje thee' zegt de spreker instructief, terwijl hij met een lepeltje roert. 'Bij verticale behandelingen is er een kwart minder oversleur.' Hij haalt zijn lepel uit het kopje en laat deze uitdruppelen. Voordeel van een kleine zaal is toch de directe interactie. Voordeel van minder oversleur is voornamelijk milieutechnisch. Dan gaat hij in op nieuwe oppervlaktebehandelingen. De Optiskin bijvoorbeeld, een beschermende blanke laklaag van 15 micrometer bovenop het geanodiseerde aluminium dat nog betere bescherming biedt.
rollende architectuur
Kees Houtzager volgt met een lezing over de inspanningen van de aluminiumindustrie bij het automobiel. De rollende architectuur. Het is echt verbazingwekkend te zien hoe professioneel aluminium zich in dit marktsegment manifesteert in vergelijking mer de ontwikkelingen in de bouw, waar ze niet verder lijken te komen dan het uitbreiden van de meccano-profieltjes. De produktontwikkeling in de automotive sector staat op een hoog peil. Men zoekt er naar de uiterste toepassingsmogelijkheden van aluminium ter vervanging van staal met als grote voordeel dat de auto lichter wordt, wat besparingen biedt voor het brandstofverbruik en om die reden minder milieubelastend zal zijn. Gestreefd wordt naar terugbrengen van het aantal onderdelen door integratie en besparing op gereedschapskosten om een aanvaardbaar prijsniveau te bereiken. Grote problemen moeten daarbij overwonnen worden. In de automobiel komt geen rechte lijn voor. Alles moet dynamisch non-lineair worden doorberekend. Optimalisatie op crashgebied, de extreem hoge toleranties van dakconstructies, de torsiestijfheid, de vijfde deur, allemaal zaken die nauwkeurig onderzoek vergen en waar hard aan gewerkt wordt. Produktontwikkeling in optima forma. Een en ander wordt aan de hand van prachtige voorbeelden aangetoond.
vochtig offensief
Geen tijd gaat verloren en nog voor dat het publiek het zich realiseert, voert de heer Tietz het OFFENSIEF over VOCHT. Het spook van ventilatie waart nog immer rond. 'Geen formules hè', roept de voorzitter, die de lezing in 1990 al eens beluisterde en nattigheid voelt. De ademende gevel gevuld met longen dat is de oplossing die de architectuur voor vocht heeft, maar tot op heden kampt 50% van de gebouwen met vocht. Het doel van deze lezing is om op grond van recente inzichten een correct denkkader te bieden omtrent het fysisch gedrag van gevels en daken met aluminium bekleding. Een vervelende eigenschap van aluminium is corrosie. Putcorrosie ontstaat als een plaatselijke aantasting door blootstelling aan min of meer verontreinigde lucht. Er ontstaan kratertjes, waardoor de corrosie relatief diep in het materiaal doordringt. Hij toont een dia die uit 'Inleiding tot de Dermatologie' lijkt te komen, een soort acne vulgaris in blik. Contactcorrosie ontstaat als twee metalen met een verschillend elektrochemisch potentiaal in een vochtig milieu met elkaar in contact zijn. Isolatie tussen dergelijke materialen is noodzakelijk. Als bouwfysische eisen noemt Tietz: geen koudebruggen, luchtdichte constructies en geen inwendige convecties. Ze zijn van belang omdat één van de meest bekende vorm van het ontstaan van vocht condensie is. Condens ontstaan door onderkoeling van een oppervlak ten opzichte van de omgeving. Hij laat door middel van thermografieën zien dat het dubbele glas het aanmerkelijk beter doet dan een gemiddelde gevel. Een dure thermografie is niet nodig om te constateren of er sprake is van overmatige condens. Bij temperaturen rond het vriespunt is in de vorm van rijp een aardig patroon op het dak van een woonhuis te zien.
En dan slaan we overtuigend aan het rekenen: 
Vul maar in voor een temperatuur van O°C en een relatieve vochtigheid van 80% dat betekent dan een daling van de oppervlakte temperatuur van 9°C ten opzichte van de luchttemperatuur, ofwel -9°C. 'Hoeveel vocht is dat in bier?', is een publieksvraag. 'Acht', zegt de spreker, 'en in België vier'. Tijdens de rondleiding door de nieuwe lakhal en de produktie werpen de bouwkundigen een vluchtige blik op de profielen en extrusiepersen en bakkeleien zij over meer of minder dakventilatie.
kilo's per kilometer
Na deze gevoelige klap is het aan Theo Groothuizen van Landmark Design & Technology om nog enige winst te boeken aan de kant van de ontwerpers. Als ontwerper van veel buitenmeubilair is hij regelmatig betrokken bij de keuze tussen staal, kunststof en aluminium. Zijn keuze voor aluminium, toegepast in de telefooncellen van de PTT, was niet gebaseerd op een zorgvuldige analyse van materiaalalternatieven maar op de corrosievastheid, de mogelijkheid van detaillering, de constructie-intelligentie en de relatief lage gereedschapsinvesteringen. De producent ontving mij destijds met open armen, niets was een probleem, alles kon. Aan de hand van een driehoekkolom, een klemprofiel en een deurgreep laat hij zien dat de gretigheid wel degelijk tot problemen leidde, klikprofieltjes die maar niet wilden klikken, een driehoekkolom die als pudding in elkaar werd gedrukt en ga zo maar door. 'De aluminiumindustrie beoordeelt de ontwerpideeën te makkelijk en te gretig: de kilo's per kilometer tikken aan.' De materiaaleigenschappen van aluminium bieden prachtige ontwerpuitgangspunten, zo vervolgt Groothuizen, maar hij is niet onder de indruk van de manier waarop aluminium in de bouw wordt toegepast. Er wordt nauwelijks wezenlijk innovatief gebruik gemaakt van aluminium. Het namaken van een stalen kozijn in aluminium is niet innovatief. Het ontwerpen van een totaal nieuwe vorm van daglichttoetreding met specifieke toepassingen gebruikmakend van de specifieke materiaaleigenschappen van aluminium zou er meer op lijken. In de automotive industrie gedijen ontwikkelingen slechts in een technisch hoogwaardige en op innovatie gerichte omgeving. Research en produktontwikkeling gaan hand in hand. Zo niet in de bouw. Hier is de belangrijkste belemmering voor produktontwikkeling de cultuur: men is niet geïnteresseerd in vernieuwing; prijsmarges zijn het belangrijkst; men kiest uit wat de markt aanbiedt; er is nauwelijks communicatie. Groothuizen is van mening dat ontwerpers en ontwikkelaars in een vroeg stadium bij een ontwikkeling betrokken moeten worden. Het mes snijdt dan aan twee kanten.
Tot slot geeft hij de architecten nog een veeg uit de pan, die dikwijls geen genoegen nemen met het marktaanbod en zelf gaan freubelen. De relatieve eenvoud van de produktietechniek - het is lekker lineair - en de betrekkelijk lage investeringen rechtvaardigen zulke avontuurtjes. Vaak echter rolt er een zoveelste variant uit zonder echt wezenlijke verschillen. Hoewel de realisatie van een 'eigen' ontwerp zeer aanlokkelijk is, is er vaak onvoldoende kennis een echt onderscheidende en betrouwbaar functionerende oplossing te realiseren. 'Ik spreek uit ervaring', eindigt Groothuizen. Ze hebben er niet van terug. Op naar het zeer uitgebreide buffet.
Miente Janzen
aankondiging van het bedrijfsbezoek Binnenkijken bij Reynolds