Verslag van de presentatie Booosting Ontwerpers in het Expositiepaviljoen in Hoek van Holland

27 april 1995: Soms gaan gebouwen zo op in de hun omringende omgeving dat je ze gewoon niet ziet. Expogebouw pijl naar links. Ik kijk zie de dijk en een windkering. Rij dus door en kom op een enorme parkeerplaats met niets. Terug. Pijl naar links Expogebouw. Ik kijk zie de dijk en ... gevonden. Het feest speelt zich in de windkering af. Zoals ieder beetje gebouw tegenwoordig is de ingang niet te vinden. Binnen kijk je je ogen uit. Wat vreemd! Tijdelijk gebouw roept de ontwerper. Waar hebben we dat meer gehoord? Tijdelijk wat wel permanent wordt? Dat heeft de Gemeente zojuist besloten.

Portalen in een gebouw dat geen gebouw mocht worden, maar wel bleef staan.

Eric Vreedenburgh van Archipel Ontwerpers verzucht problemen van het hedendaagse bouwen en opent dat iedere kuch tegenwoordig een schadepost van een ton oplevert. De grootste uitdaging van de huidige architectuur gelegen in de noodzaak van flexibiliteit en veelvormigheid. Op die manier kan een stad zich geruisloos aanpassen aan de wensen van haar inwoners. Een pleidooi voor het ontwikkelen van zelf genererende systemen, waarbij op basis van toeval een ontwerp ontstaat. Als voorbeeld van het onvoorspelbaar wonen toont Wim van de Kamer een penthouse in Scheveningen, een springerige parasiet op bestaande bebouwing.

Jaap Koning, van Brouwer + Koning is niet stuk te krijgen. Heeft net de Aluminium Award 1995 gewonnen, categorie Inrichtingselementen voor de stad. Grijns van oor rot oor. Voor Rijkswaterstaat heeft hij een verkeersportaal ontwikkeld ter vervanging van de oude. Grootste nadeel van het oude stalen verkeersportaal is dat dat veel inspectie en onderhoud vergt, wat betekent dat het verkeer stil gelegd moet worden. Er is gezorgd dat het ranke en transparante van de oude ruimtevakwerken gehandhaafd blijft. De nieuwe is opgebouwd uit aluminium extrusieprofielen. Licht en onderhoudsvriendelijk. Het totale project is op dit moment nog in de engeneeringsfase. Dit jaar valt de beslissing over de uitvoering en fasering.

Michiel Cohen van cepezed vertelt over het begin van Booosting en de samenwerking met Ahrend en van Dam in een project over de toekomst van het kantoor. Niet te verwarren met Chriets project. Ze waren destijds tot de conclusie gekomen dat naarmate het werk intelligenter wordt, de tafel dommer werd. Oplossingen werden gevonden in goten voor bekabeling in poten en dergelijke, maar toen alles geregeld was hield het project op. Wat over bleef was het verlangen lekker te bouwen zonder aannemer en een sterke motivatie: als dit niet ontwikkeld wordt, gaan we het zelf doen. Voorbeelden van deze opvatting te over. Het laboratoriumgebouw in Leiden. Doel was de thuissituatie terug te laten komen. Raampje open, raampje dicht mocht geen probleem zijn. Het lichttoetredings- en warmteprobleem werd door broer van spreker opgelost. Nepotisme is een voor de handliggende oplossing als je niet alles echt zelf kunt doen. Je gaat op zeker als je je jongste broertje daarvoor inschakelt. De oude nestrangorde blijft lang in stand. Een geperforeerd stalen gevel werd voor de gevel als zonnescherm geplaatst. Voordelen te over. Doorzicht blijft bestaan (je realiseert je haast niet dat het geperforeerd is). Het dient ook als windkering, de druk op de gevel er achter is aanzienlijk terug gebracht. Hierdoor was het mogelijk de gevel zo te maken dat hij in z'n geheel weg te schuiven is. Bovendien, zo meent Cohen, was die gevel een uitstekende inbraakpreventie. Dat laatste ontgaat me, maar misschien zetten ze er na vijven 220V op. Tot slot wuift hij zoals gezegd alle kritiek over dit expogebouw professioneel van de hand met de slotzin: 'Een gebouw dat geen gebouw mocht worden, maar wel bleef staan'.

Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau wordt vertegenwoordigd door Jan Font Freide, die een lang en technisch verhaal houdt over Het Portaal over de Utrechtse Baan van Benthem en Crouwel. De Utrechtse baan is een bak met een weg er in, waardoor er nauwelijks funderingsmogelijkheden zijn. Volgt een exposé over dragende vakwerkconstructies, waar het gebouw op staat. Veel informatie ook over voorgespannen balken die 30N per mm2 kunnen hebben, waarvoor het verkeer werd stilgelegd toen die over de weg werd gelegd. Het gaat over windverbanden en lassers die weken in buizen zitten te werken. Op de monitoren draait een programmaatje over de beloodsing op de Nieuwe Waterweg. De geur van bittergarnituur vult de neuzen. Niet makkelijk dus om dan nog je publiek te boeien.

De volgende lezer kampt met hetzelfde probleem. Bescheiden neemt TNO, Mark van Tilburg, het roer over. Ook bij TNO doen ze aan produktontwikkeling voor de bouw. Hij noemt een aantal van die produkten: een snel op te bouwen steiger, gevelbekledingssystemen (Mosa), milieuanalyse -is dat een produkt vraag ik me af- een zonneboiler en Holec schakelaars. Maar het mooiste, aldus Van Tilburg, zijn toch wel de schuiframen voor Hotel New York in Rotterdam. Op dat moment zet iemand de luchtverfrisser aan. Een grote zwarte doos van 80cm x 80cm x 80cm die boven de bar hangen. De schuiframen moesten tochtvrij zijn en van onderen sluiten tegen het kozijn.

Over produktontwikkeling gesproken. Jaap wordt onrustig. Erg onrustig. 'Is ie er al?' 'Nee, hij is er nog niet.' Wat betekent dat Jaap gaat voorlezen. Niet uit eigen werk maar uit werk van Jan Brouwer, Jan Brouwer AssocÏates. De CD-rom wordt gestart. ‘Laat maar gewoon lopen’ zegt Jaap, ‘het gaat over 'het gaat over Architectuur en vuilnis. Wel ja, waarom ook niet? Ere zullen zinnen zijn die ik niet voorlees hoor.' En hij begint: ‘Is het hoopgevend dat de architect zich bezig houdt met de uit- en wegwerpselen van de maatschappij? Of is het misschien treurig dat hij daar met zijn fikken niet af kan blijven? Onze omgeving wordt steeds artificiëler. Ten behoeve van Alles moeten er gebouwen gemaakt worden. Vuilnis is inmiddels afval geworden. Die wijziging betekent geld. Geld betekent criminaliteit. Snapt u hem?’ Hij haalt zijn schouders op. Met steeds verder stijgende wenkbrauwen van verbazing leest Jaap Brouwers tekst voor die daar inderdaad niet bepaald transparanter van wordt. 'De stad ruimt zelf zijn rommel op, niet door georganiseerde zelfontbranding, maar door de verzameling en de scheiding. Die man is niet voor niets professor.' Het gehoor ligt met tranen dubbel geklapt over de tafels. Achter Jaap draait een hoeveelheid plaatjes die niets met het verhaal te maken hebben. 'Ah, laatste blad, kunnen we zo aan de drank’ en hij vervolgt zijn voorlezing: 'Ik toon u beelden van de geïntegreerde afvalverbrandingsinstallatie die is afgeblazen, waardoor ook mijn huis in Toscane is afgeblazen.' Op dat moment komt Jan Brouwer binnen. Er is geen redden meer aan. Voordeel: deze lezing is zo opnieuw te gebruiken.

Tegenlezer begint dan ook wat beduusd aan zijn betoog, dat geheel in het kader staat van de vijf mei herdenking. Mik Thoomes van PTT Nederland op zoek naar interactie. 'Waar hebben we het met z'n allen over is zijn centrale vraagstelling. Hij hoopt op een omgekeerd bombardement. Hoe bevrijden we ons van de rotzooi van de wederopbouw?' Hij ziet om zich heen een visuele vervuiling die zijn weerga niet kent. Alle grote dingen zijn al uitgevonden bij kaarslicht. 'Er is een ongelofelijk gemis in deze tijd aan bezinning, aan religie’ zegt hij, de essentie van geniale vormgeving is dat die iets mist, dat het iets ongrijpbaars heeft.' Hij beëindigt zijn betoog met de woorden: een genoeglijke bevrijding. In de auto hoor ik op de radio: Willem Frederik Hermans is dood, een heilige van de horlogerie. zo zag hij zichzelf. Mik Thoomes zit dichter bij de kern dan ik dacht.

Miente Janzen

Aankondiging Booosting Ontwerpers uit Delft en Den Haag