Verslag glas eindejaarsbijeenkomst bij ABT Velp

12 december 1996: ABT staat bekend als adviesbureau voor draagconstructies. In de afgelopen jaren zijn er zo'n 6000 projecten door hun handen gegleden, van het Academisch Ziekenhuis in Utrecht tot een tramhalte in Den Haag.

Constructie-glas helder?

‘Tachtig procent van wat mooi is, is van glas; Als je het maar niet kan zien en niet voelt. Glas en transparantie, glas en mooi'. Na deze woorden van Jouke Post opende Frans van Herwijnen raadgevend ingenieur en directeur van ABT, de bijeenkomst in het kantoor te Velp.

Construeren is ook ontwerpen, het is een deel van het ontwerpproces, vertelt Frans van Herwijnen. Ieder project is een nieuw probleem, een ander ontwerp dat telkens vraagt om een andere aanpak. Door meedenken, inspiratie en het gebruik van nieuwe producten probeert ABT op een innovatieve wijze zijn grenzen te verleggen. 

constructief ontwerpen
Zo is ABT ook bezig met een onderzoek naar de grenzen van het constructief ontwerpen in glas. Het is allemaal begonnen met het paviljoen in Sonsbeek van Benthem en Crouwel. Je kan door glas heen kijken, water kan er niet doorheen en het biedt comfort tegen wind en water. Glas biedt vele mogelijkheden volgens Rob Nijsse, raadgevend ingenieur, adjunct-directeur en tien jaar glasconstructeur bij ABT. In de geschiedenis van de constructiematerialen wordt steeds gezocht naar 'beter en minder'. Staal heeft alle ontwikkelingen al doorlopen en wordt als betrouwbaar geacht. Nieuwe ontwikkelingen leiden ook bij beton steeds weer tot verbeteringen. Zoals bijvoorbeeld in het project van OMA waarbij de wapening onder een 20 centimeter laag beton hangt. De computer is bij deze berekeningen onmisbaar geworden. Nieuwsgierigheid en enthousiasme leiden nu tot het begin van een nieuwe periode waarin wordt gezocht naar kolommen en liggers van glas. Door middel van proeven en proefstukken wordt geprobeerd om de grip op glas te vergroten. Over 3000 N/mm² kan glas belast worden op trek en druk maar glas op trek is echter kerfgevaarlijk daarom wordt met de drukkrachten van glas nog geëxperimenteerd. Mede door de beperkte lengte van glas, wordt glas gelamineerd toegepast (maximale lengte van glas is 6m, gelamineerd 4,5m). Hierbij beschermen de buitenste lagen de binnenste, zoals te zien bij het project van Mecanoo in Boedapest.

Een nieuwe omwikkeling om grote krachten vloeiend in te leiden op glas, is het materiaal in te pakken in een verend product; met behulp van nylon. Experimenten met bundeling van glasstaven tot een kolom zijn nog aan de gang. Voor Rob Nijsse blijft de glazen kolom voorlopig nog een droombeeld.

gebogen glas
Naast het constructief ontwerpen in glas, staat het maken van glas. Er zijn twee verschillende soorten behandelingen, vertelt mevrouw van Tetterode-Ponten, directrice van Tetterode Glasateliers uit Voorthuizen. Ten eerste de hittebehandeling: buigen en smelten van de glasplaten. Ten tweede de platen die bewerkt, gezandstraald of geappliceerd worden. Voor alle behandelingen is de temperatuur zeer belangrijk en is een mal nodig. In een diaserie laat mevrouw van Terrerode-Ponten een verzameling voorbeelden zien van gebogen glas. De toepassing wordt veelvuldig toegepast in de bouw, bijvoorbeeld als liftschacht. Bij het smeltwerk wordt de structuur van de bodem van de oven overgebracht op het glas. Indien meerdere behandelingen gewenst zijn wordt eerst het patroon gesmolten op de plaat, waarna de plaat wordt gebogen op een lagere temperatuur. Als laatste wordt gezandstraald, dit kan eventueel ook nog ingekleurd worden. Voor het lamineren van glas, dit kunnen meerdere lagen zijn, wordt gebruik gemaakt van veiligheidsgiethars. Tussen de platen, onderlinge afstand ongeveer 1mm, wordt het giethars gespoten. "Met behulp van straling wordt dit giethars gehard. Om een grotere dikte te verkrijgen kunnen twee glasplaten ook op elkaar gesmolten worden, hetgeen tot gevolg heeft dat het glas diffuus wordt.

tegenlezing over polycarbonaat
Na deze twee uiteenzettingen over glas kon de discussie helaas niet opgewarmd worden door een tegenlezing van GE Plastics over polycarbonaat. De transparante eigenschap van glas, naast het constructieve aspect, biedt vele mogelijkheden. Toch zal bij glas als constructiemateriaal een bepaalde angst overwonnen moeten worden. Immers wat je niet ziet biedt weinig vertrouwen dat het stevig genoeg is. Het stadium waarin de mogelijkheden zich bevinden zal met nieuwe proeven en ontwikkelingen uitwijzen hoe helder constructieglas is.

Yvonne van Wilderen
Student Bouwkunde TUE
Stagiare Hubert-Jan Henket Architecten

aankondiging glas eindejaarsbijeenkonst ABT