Verslag projectbezoeken Polyblock: Het geld ligt op het dak

25 mei 1997: Verrassend. Een verrassende hoeveelheid verrassende informatie werd tijdens de Booosting 'Polyblock'-bijeenkomst over de aanwezigen uitgestort. Zo bleek dat werkelijk alles functioneel worden ingepakt met kunststof folie en dat een enkele siertegel kan inspireren tot een compleet winkelcentrum. En bomen? Die zet je gewoon in de gevel.

Verslag projectbezoeken Polyblock:
Het geld ligt op het dak

Dat je van de ene 'hoe?' in de volgende 'aah!' verviel, was maar goed ook. Want de locatie op die druilerige woensdagmiddag gaf aanleiding tot de nodige bibbers. De betonnen treden van de kale auditoriumzaal van het Minnaert-gebouw-in-wording deden de billen bevriezen en daar verhielp zelfs een magisch kunststoffolie niets aan.

Folie op het dak
Flip Teygeler van Polyblock stak daarom ook in slechts vijf minuten zijn inleiding af, om vervolgens op het praktische werk over te gaan. De lasapparatuur was al ingeschakeld voordat de aanwezigen de informatie over thermoplasten, duroplasten en elastomeren hadden kunnen verwerken. "Actie, daar gaat het om, praktische oplossingen voor acute problemen." Terwijl de stropdas van Teygeler regelmatig gevaarlijk dicht bij de vlammen wapperde, gaf de directeur op een stuk karton een overtuigende demonstratie folie-vormen: stompe lassen, hoeken en overlappen. "U kunt knutselen wat u wilt", sprak Teygeler, "Allerlei kleuren en vormen zijn mogelijk. De folie kan worden vastgeplakt aan staal en aluminium, maar ook mechanisch bevestigen is heel eenvoudig." Toen Teygeler voor het eerst met de suggestie kwam om folies mechanisch te bevestigen, werd hij voor gek verklaard: "Verrückt! Ja, dat zeiden ze tegen me. Nu is het principe alom toegepast." De randen van de folie worden met schroeven op de ondergrond bevestigd, waarna de volgende strook folie op de rand met de schroeven wordt gelast. Lijmen is een andere bevestigingsmethode, die ook veel wordt toegepast. Meestal wordt PUR-lijm gebruikt. De bindtijd van dit soort lijmen is 72 uur, maar na een uur is al sprake van stevigheid. Ook dit werd natuurlijk even gedemonstreerd. De voorbeelden van gerealiseerde projecten van Polyblock waren verbazingwekkend. Complete daklichten inclusief roestige dakopbouwen van industriële gebouwen werden gesealed in een neutraal grijs folie. Problemen met 'doorroesten' of 'vocht' heeft Teygeler nog niet op zijn weg gehad. "Ik neem aan dat als er problemen zijn, ik ze wel te horen krijg. Maar als je twintig jaar niets hoort, dan ga ik er vanuit dat het wel goed zit." Bij renovatieprojecten vindt hij het onzin om de bestaande dakbedekking te verwijderen. "Dat grind is juist heel handig om een afschot te maken. Je schroeft wat PS-platen op het dak en brengt het folie aan. Bij de rand wordt de zelfkant van de folie aan de goot gelast. Piece of cake." Met dit principe wordt natuurlijk het nodige bespaard. "Het geld ligt op het dak!", sprak een trotse directeur van Polyblock en hij sprak niet uitsluitend over zijn eigen gewin. Want ook bij het dak van bijvoorbeeld Huis ter Duin, waar het oorspronkelijke koper is vervangen door folie met een gelijkende groene kleur, is het nodige bespaard. En het moet gezegd: het dak ziet er prachtig strak uit.

Gevel op het dak
Luis Pires van EGM Architecten begon zijn betoog over winkelcentrum Amstelveen met een warme dia van India. Een complex van gebouwen op een plein, waarbij opviel dat voor vloeren, wanden en daken dezelfde steensoort was gebruikt. India in Amstelveen? Zover wilde Pires niet gaan, maar de binnenstad van deze gemeente kon wel wat kleur gebruiken. Daarom is het gehele winkelcomplex bekleed met één en dezelfde tegel: een warmrode siertegel die de architect na grondig speurwerk uiteindelijk in een tuincentrum heeft gevonden. Natuursteen bleek te duur, ook omdat het plein met hetzelfde materiaal moest worden gelegd. Het resultaat is een oase van terra cotta gekleurde elementen, waarbij met de verschillende afwerking van de tegels accenten zijn gelegd (gezandstraalde exemplaren voor het gebouw, gepolijste sierelementen en standaard tegels voor het plein). "Een rode vlek in een verzameling grijze vormen", noemt Pires het project. De draagstructuur van het winkelcomplex Amstelveen is tegelijk de huid, tegels hangen daar als een jas omheen. Met stalen liggers en kolommen en dragende isodeck-platen zijn de vloeren en wanden geconstrueerd. Met folie (van Polyblock uiteraard) is de hele constructie waterdicht gemaakt. Het grijze kunststof is echter vrijwel onzichtbaar, omdat dak en wanden vrijwel geheel zijn voorzien van tegels. Voor de bekleding van de wanden zijn de tegels doormidden gezaagd en voorgeboord. Met een L-profiel grijpen de tegels op aluminium regelwerk. Alle hoeken zijn afzonderlijk ingemeten en vooraf verlijmd. Vanwege de uniformiteit van de gebruikte materialen, kan het hele complex met drie details worden samengevat. En dat is natuurlijk vrij uitzonderlijk!

Groen op het dak
Warme foto's waren er ook van Michael van Gessel, die op overtuigende wijze zijn visie op groen in, aan en op gebouwen uiteenzette. Volgens hem worden daktuinen vaak misbruikt als gebaar van anti-stedelijkheid, terwijl groen op daken en balkons juist een toevoeging aan het gebouw zou moeten zijn. "In Duitsland hebben ze het over 'doorgroenen van de architectuur'. In feite wordt de architectuur van een gebouw ontkend door het zondermeer plaatsen van bomen en struiken op het dak." In Amsterdam straalt de tuttigheid van het dakgroen af, aldus Van Gessel. Bij Trump Tower in New York daarentegen is het groen gebruikt als een statement: boven de entree prijken op een uitkraging metershoge bomen. Groen op of aan gebouwen moet geen versiering zijn, maar een ruimtelijke werking tot stand brengen. Van Gessel hield een pleidooi voor sedumvegetatie. "Sedum is de masochist onder de planten. Veel licht en uitdroging zijn geen bezwaar. Er is een palet van kleuren en vormen beschikbaar. En het leuke is dat het ook nog groeit en op den duur verandert ten gevolge van het aanwezige klimaat." Voor de ondergrond van een dergelijk levend tapijt is niet veel nodig. Een goed folie doet al wonderen.

En al mocht de locatie dan wat aan de kille kant zijn, het Minnaert-gebouw is zondermeer een bezoek waard. Als het af is. Als de muren volledig bekleed zijn met donderrood spuitbeton en de grote vijver (annex regenwateropvang) midden in het gebouw in gebruik is. Als de steigers weg zijn en duidelijk is te zien dat een deel van het gebouw rust op de letters van zijn naam. Als de zon schijnt!

Caroline Kruit

architectuur en Bouwen

Aankondiging van deze activiteit

Interview Flip Teygeler in Dakenraad december 2012