Tegenlezing Glasdag Saint-Roch: Hoe transparant is de bouw?
18 november 1998: Het fenomeen tegenlezing zoals dat altijd door Booosting is bedoeld is in feite een metafoor voor de luis in de pels die Booosting hoopt te zijn in dat stuk van de bouwwereld waar met poogt of pretendeert iets vooruitstrevends te doen. Deze tegenlezing is van Henk van Laarhoven, t.g.v. zijn afscheid als bestuurslid en uitgesproken tijdens de Booosting-activiteit bij Saint-Roch Auvelais.
Tegenlezing Glasdag Saint-Roch: Hoe transparant is de bouw?
In den beginne was dat nog wel eens nodig als bijvoorbeeld een goedwillende marketingafdeling van een multinationaal dat clubje Booosting eens haarfijn uit de doeken ging doen wat het betreffende bedrijf zoal niet aan geweldige ontwikkelingen in petto had. Vooral de bestuurders van het eerste uur, die hun studie in de woelige jaren 70 hadden genoten, konden vervolgens fijntjes uitleggen dat verkooppraatjes contraproductief waren in het pogen de bouwwereld van de Middeleeuwen naar het jaar 2000 te helpen. Tot venijnige discussies wilde dat nog wel eens leiden, maar tot een handgemeen is het nooit gekomen.Het jaar 2000 hebben we bijna bereikt en alle aangeslotenen hebben ondertussen allang geleerd dat met gladde praatjes en glimmende folders het marktsegment, de niche, Booosting niet te bereiken is. Dus kan het begrip tegenlezing eigenlijk gerust ten graven worden gedragen, we moeten maar eens op zoek naar een nieuw begrip voor het afsluitende praatje van de Booosting excursies. Zoals een "after-visit talk" of de "contra-expert aan het woord".Voordat we dat nu hier ter plekke doen wil ik als scheidend bestuurslid van Booosting toch nog eens wat kritische noten uiten ten aanzien van het bouwsegment voordat ik er geen kans meer toe krijg.
Laat ik beginnen bij de glaswereld.Nu heb ik de pech bij een van de voorbeeldigste glasboeren op bezoek te zijn maar deze zouden geen lid zijn geworden als er nooit eens iets zou mogen worden uitgewisseld over hetgeen ze niet goed doen, al is het alleen maar om te bevestigen wat ze natuurlijk allang weten. Ik vind namelijk dat ze nog onvoldoende lef hebben. Nu zeg ik dit niet omdat je als architect natuurlijk de glasruiten altijd groter wilt en het aantal bevestigingen tot maximaal nul wil reduceren, maar omdat als de grote (Saint-Roch en de andere collega's ) het niet doen, de kleintjes het gaan doen. Dat kan heel goed gaan maar ook heel fout.
Goed gaat het als Mick Eekhout iets doet met glas. Hoewel we toch ook eens symposium moeten organiseren onder de titel Failures in product-design among Booosting Members. Dan konden we nog meer van elkaar leren. Maar fout gaat het als zo'n kleintje meent de grenzen te kunnen verleggen uit puur economisch gewin. Wat ik er van begrepen heb ligt daar ook de oorzaak van de aanwezigheid van visnetten in de koopgoot van Rotterdam. Men dacht daar wellicht Less glass is more money. Volgende week ga ik naar een cursus "Aansprakelijkheden in de bouw" en dat zal als interessante casus zeker aan de orde komen.
Economisch gewin als stimulans voor productontwikkeling is dus een slecht uitgangspunt.
Waarom zou je er dan toch aan beginnen?
Bij de meeste architecten van Booosting is dat irritatie waarom hier iets weer niet kan wat in Japan allang bestaat.
Bij de productontwerpers is de uitdaging om dat hier ook te laten lukken.
Bij de glasmakers is een goede aanleiding eindelijk eens een grotere oven te mogen aanschaffen.
Bij de glasverkopers om iets te kunnen verkopen wat de ander niet heeft en
Bij de leden van de Raad van bestuur om die winsten te maken zoals bedrijven in Japan die maken. Tot voor kort in ieder geval.
Mijn motivatie om iets te ontwikkelen is de lol die je hebt als je, tegen de stroom van het gemiddelde bouwproces inzwemmend, met een bouwmanager die je continue probeert je kopje onder te duwen en een aannemer die alsmaar roept dat we op deze manier met z'n allen de watervallen af zullen storten, als je dan toch meent iets te kunnen maken wat eigenlijk niet kan lukken. Pure recalcitrantie dus. Maar daar krijgen ze hier bij Saint-Roch niet meer lef door? Ze moeten eerst ook eens proberen de hele glaswereld net zo helder te maken als hun product is als het net uit de oven komt.
Een anekdote om deze stelling te illustreren.
Voor de restauratie van een gebouw van Rietveld (we waren ermee begonnen als renovatie maar na een eerste kostenverkenning bleek het toch meer een restauratie te worden) waren we voor de gevelbeglazing zeer omzichtig te werk gegaan. We hadden verschillende glasleveranciers uitgenodigd om proefruiten te leveren en na veel gesoebat werd er uiteindelijk gekozen voor een nieuw Deens product. Van die Scandinaviër verwacht je toch dat ze betrouwbaar zijn dus gingen we akkoord. Bovendien was het natuurlijk veel voordeliger dan de andere aanbiedingen. Toen de gevel zo'n beetje half dicht was begon de stroom aan glasleveringen langzaam op te drogen. Informerend naar de oorzaak werd ons medegedeeld dat er transportproblemen waren. En hoewel Denemarken niet zo ver weg is, konden wij daar toch wel enig begrip op brengen. Toen echter het glas net zolang weg bleef als de staking van de Franse truckers duurde, kregen we argwaan. Denemarken bleek namelijk ten zuiden van Frankrijk te liggen. Zo helder was dat. Uiteindelijk begon de glaslevering toch weer op gang te komen. Naar waar het vandaan kwam informeerden we maar niet meer totdat het glas van ná de staking toch aanmerkelijk groener bleek te zijn dan van vóór de staking. En niet een charge of compleet gevelvlak of een bepaalde afmeting van ruiten. Nee, in een willekeurig strooipatroon waren twee kleuren glas over alle gevels verspreid. Hoewel de gevels redelijk waterdicht waren hebben er nog lang steigers omheen gestaan. Zoiets maakt de glaswereld dus erg ondoorzichtig. Van een stuk hout zou je dat accepteren, van een baksteen ook nog wel, maar gezien de technologie die we vandaag gezien hebben zou je dat toch niet verwachten.Stel dat het nu lukt de handel helder te krijgen of althans kan ziet ons uit te leggen hoe die dingen nu allemaal komen dan zijn we alweer een stuk verder.
Iets anders wat ook nog wel wat doorzichtiger kan (ik zie dit als puur praktische tips) is de wijze waarop wij als gebruikers van al dit glas erachter moeten komen wat nu wel en niet kan en wat wel en niet mag.Dat is gelukkig niet eenvoudig om op een rij te krijgen want voordat de eigenschappen van een product zijn vastgesteld is het alweer veranderd en verbeterd. Zo snel ontwikkelt zich glas.Nu kun je natuurlijk de internetsite van Saint-Roch bezoeken maar die deed het niet dit weekend, en over het algemeen vind je daar geen echte productinformatie. Gewoon een boekje, het mag ook nog losbladig, maar zeker glossy kalenders met foto's van collega architecten want die maken alleen lelijke dingen. Nee, gewoon sec technische informatie. (één van de con-cullega’s heeft er jarenlang een gehad). Ook goed is nog zo'n prachtig boek wat Saint-Roch een aantal jaren geleden cadeau deed aan de relaties. Dat kan best een opvolger gebruiken. Kennis publiceren, zeker over een basismateriaal als glas, vergroot (naast naamsbekendheid) het volume aan potentiële gebruikers. Daarbij bereikt brede publiciteit een breed publiek en bereikt specifieke publiciteit een speerpunt-publiek. Dat wil zeggen, je vertelt een groep mensen waar de grenzen van glas liggen en je weet zeker dat een gedeelte van die groep onmiddellijk die grens zal willen overschrijden. En daarmee is het gemiddelde ontwerpende Booostinglid aardig getypeerd.
Dus het lef van Saint-Roch bestaat misschien wel uit het continue hard roepen dat de grenzen nu echt bereikt zijn. En dat is ook wel zo eerlijk, want iedere organisatie die roept dat alles kan is ongeloofwaardig. Maar hiermee begeef ik me op het voor Booosting nog onontgonnen gebied van de marketing in de bouw. Als ontwerper ben je nou eenmaal niet geautoriseerd om je daarmee te bemoeien. Marketing, zo is het vooroordeel, is over verkopen en geld verdienen en dat staat creativiteit en innovatie in de weg. Ik denk dat zo'n stellingname dus volstrekt achterhaald is. Veel goede ideeën die binnen Booosting geboren zijn, zouden verder gekomen zijn als men zich eerder had bezig gehouden hoe je een goed idee verkoopt, dan hoe je een goed idee bedenkt.
Ik wil er dan ook voor pleiten om, naast ons reguliere clubje, een nieuwe loot te laten groeien waarbij de ST van BOOOSTING is vervangen door de M van Marketing. Want na het booosten van business komt als het goed is Boooming business.
Henk van Laarhoven
Hubert-Jan Henket architecten
Aankondiging Glasdag Saint-Roch
Verslag Glasdag Saint-Roch