Verslag projectbezoek Center for Human Drug Research

24 augustus 1996: De bijeenkomst 'De Toekomst van het Kantoor' werd niet gehouden in 'Het kantoor van de toekomst', had geen spreker van verzekeraar Interpolis uit Tilburg uitgenodigd met verhalen over hun 'f1exikoffer' en Cocon (communicatieconcentratie) werkwijze en de organisatie vergat bewust een milieutechnoloog te vragen naar zijn visie op het ECO-kantoor van de toekomst. Wat dan wel?

Af schermen?!

Gewoon prachtige praktijk in het Centre for Human Drug Research te Leiden. Met een eerste uitleg van Adam Cohen, directeur van CHDR en inderdaad broer van ontwerper Michiel Cohen van Cepezed. Toch wel handig om een meer dan naaste opdrachtgever te hebben voor het realiseren van een kantoorpand met vernieuwende klimatologische techniek. Het gebouw met twee beuken, een smalle waar de kantoren voor de 15 personeelsleden zijn gevestigd, en een brede waar het onderzoek plaatsvindt met ruimten voor bedden (voor patiënten). De beuken zijn gescheiden door een atrium.

Natuurlijke ventilatie

Het sickbuilding-syndroom is een verkeerd uitgangspunt volgens M. Cohen. Het uitgangspunt is zoveel mogelijk natuurlijke ventilatie, daarom is een minimale klimaatinstallatÎe geïnstalleerd. Is het te warm dan zet men een raam open, wordt het een koude dag dan blijkt het voldoende om 's ochtends even te stralen met de plafondverwarming. Een natuurlijke ventilatie dus, slechts ondersteunt door een korte nachtelijke doorspoeling van de lucht met een kleine ventilator die in het atrium is geplaatst. Geen radiatoren en een algeheel rookverbod.

Stalen schermen

Aan de oost- en westzijde van het gebouw staat een stalen scherm. Niet rondom het gebouw maar aan weerszijden en elk scherm is zo'n 5 meter langer dan de kantoorkern. De schermen zijn geperforeerd en er blijkt lang te zijn gezocht naar de juiste diameter van de gaatjes. Het oog van werknemer, patiënt en bezoeker mocht niet 'haperen op de gaten' en geen kooi-effect teweegbrengen en er bleek ook geen behoefte aan 'fluitende schermen' te bestaan. Dit wordt voorkomen door de ronde afwerking van de rondjes. De schermen reduceren 50% van de zonnewarmte en -stralen, zorgen daarnaast voor minderwarmteverlies, blijken een goede windbreker te zijn en bieden als een soort tuinhek een –letterlijk – beschermende werking. En wat brandveiligheid in de bouw betreft citeert Michiel Cohen drie gevaren: mannen, vrouwen en kinderen. Het is een open en puur pand dat uitnodigt tot samenwerken.

ABN Amro

Het is verfrissend om te zien hoe de buitenwereld, en met name die van de gebouwengebruikers, tegen een gebouw aankijkt. Een grootgebruiker van gebouwen zoals de ABN-AMRO heeft daar natuurlijk nog een bijzondere kijk op. Mevrouw Loes Diemel, hoofd beleid en ontwikkeling, concern huisvesting en vastgoed maakte ons duidelijk wat de soorten gebouwen van ABN Amro inhouden. De winkels, de kantoren en het hoofdkantoor. Eigenlijk is voor een financiële instelling onroerend goed een noodzakelijk kwaad. Het brengt te weinig geld op en je zit er aan vast. Het is ook verhelderend om te zien hoe een financieel instituut en in dit geval de grootste bank van Nederland, naar gebouwen onroerend goed kijkt. Te laag rendement, een noodzakelijk kwaad, lastig ... , goed om eens over na te denken. Voorts is er grote onzekerheid over de toekomst van het bankwezen en een grote zekerheid over de eigen behoudendheid. Het is jammer om te constateren, maar van een grote financiële instelling als ABN Amro zal de toekomst van de bouw nooit afhangen. Andere methoden van werken en het gebruik van kantoren zijn wel onderwerpen van overdenking, maar ook niet méér dan dat. Het nieuwe hoofdkantoor van Dé Bank ( ... Hoofdkantoren zijn er om mee te imponeren ... ) is jammer genoeg dus in geen geval een vernieuwend hoofdkantoor.

Phoenix Building
De abrupte afmelding van Stevan Gioák van Ove Arup te Londen werd enigszins gecompenseerd door een verslag over 'The Energy efficiënt Office of the Future (EOF), the development of the Phoenix Building'. Het doel van het project bleek niet makkelijk, maar dat is toekomst voorspellen immers nooit.

Materiaal van de toekomst

Tijdens het forum 'Bouwen in staal of beton, welk materiaal heeft de toekomst?' doet Jan Brouwer uit de doeken dat verbindingen in beton nog steeds bijzonder onderontwikkeld zijn en stelt hij het verschil tussen een vrachtwagen met twee betonnen kolommen en een vrachtwagen met de complete onderdelen van één gebouw aan de orde. De voorliefde van Michiel Cohen voor het gebruik van staal in het CHDR-gebouw heeft o.a. een architectonische reden (staal is slank, elegant en lichter dan beton) en een financiële reden (staal is goedkoper). Jan van der Windt, constructeur bij Buro Zonneveld baalt er van dat beton nog steeds te weinig als innovatief materiaal wordt gezien. Michiel valt 'm sportief bij met het noemen van de elastische betonnen spiraal die onlangs is ontwikkeld. Beton heeft dus ook toekomst.

Jan Westra

De heren overdrijven nog wat voordat de toegift wordt ingevuld door Martin Fraternan, woordacrobaat uit Utrecht. Hij sloot de middag af met een Ideine ode aan een andere taalkunstenaar: scheidend Booosting voorzitter Jan Westra.

Een dichter die alles opent wat los en vast zit, en van stoplappen wordt beticht als ik openingen dicht.

Taal is de koning en bekroning
van het feest
in de woning van de geest.
Het is honing en beloning
voor gebroken hart en ziel.

Wie wil er nu geen Rolex om zijn pols en rijden in een Rolls?

De meesten Swatchten na een borreluurtje in hun leaseauto van een andere klasse naar hun huis van vandaag, nog steeds benieuwd hoe het kantoor van de toekomst er morgen uit zal zien.

Staalprijs 1996

Op 10 oktober 1996 is de Nationale Staalprijs categorie 'gebouwen met een stalen of hybride draagconstructie' toegekend aan het CHDR.

Michiel Cohen

Jolanda Steenhouwer

Aankondiging De Toekomst van het kantoor