Verslag 2 - Activiteit 20 jaar Project XX
17 juni 2019: Verslag van Henk Wind voor Bouwwereld en Architectuur.nl over de activiteit 20 jaar Project XX.
Gebouw XX nog steeds vitaal
Is gebouw XX als project gelukt? Nee in de zin dat het niet na twintig jaar is ingestort. Ja in de zin dat denken in levensloop van een gebouw inmiddels steeds meer ingeburgerd is. Dat zei Jouke Post dinsdagmiddag 11 juni jl. tijdens een symposium dat hij organiseerde in samenwerking met Booosting naar aanleiding van het 20-jarig bestaan van gebouw XX op het Delftechpark in Delft.
Beperkte levensduur
Jouke Post ontwierp gebouw XX destijds na een bijeenkomst met ‘milieufreaks’ uit diverse bedrijven. Die vonden dat bouwen anders moest en zagen de oplossing in hergebruik van materialen. Post had daar zijn twijfels over omdat hij voorzag dat aannemers toch net andere maten zouden willen hebben en dan toch voor nieuwe materialen zouden kiezen. Dat zou leiden tot grote stapels ongebruikte materialen. In combinatie met het feit dat veel kantoren na 20 jaar leeg kwamen te staan, opteerde Post voor bouwen met beperkte levensduur. In Gijs Verweij van Wereldhave vond hij een opdrachtgever die dat avontuur met hem aan wilde gaan.
Materiaalstaten
Als basis werden staatjes gemaakt van de levensduur van bouwmaterialen. Die kennis was toen nog veel minder beschikbaar dan nu. Waar de levensduur langer was dan de beoogde twintig jaar, zou het materiaal in enige vorm herbruikbaar moeten zijn. Vandaar dat gekozen is voor een constructie met Kerto-hout en voor demontabele verbindingen met bouten en onbehandelde staalplaten. In de gevel is driedubbel glas toegepast. “Dat zou een levensduur hebben van tien jaar en dan gaan lekken, maar het is nog steeds goed”, constateerde Post. En eigenlijk geldt dat voor alle materialen. Zo zijn ventilatiekokers toegepast van karton. Dat leverde veel discussie op, maar ze functioneren nog steeds. “En dat kan ook prima want ze zitten binnen in een droog gebouw.”
Toch radiatoren
Na twintig jaar is eigenlijk geen enkele component direct aan vervanging toe en sloop van het gebouw is dan ook geenszins aan de orde. Integendeel, het is nog een prima kantoor. Wel zijn er ingrepen gedaan aan het verwarmingssysteem. “Destijds was berekend dat de interne warmteproductie door computers en mensen voldoende zou zijn, aangevuld met wat luchtverwarming. Toen we er zelf in zaten met ons bureau hebben we dat ook wel gered, met soms een straalkachel er bij. Maar er werken nu minder mensen in het gebouw en de computers van nu geven veel minder warmte af. Daarom zijn er alsnog radiatoren geplaatst.” Dat het gebouw nog lang mee gaat komt ook doordat enkele voorstellen het uiteindelijk niet gehaald hebben, zoals onverzinkte stalen palen onder het gebouw, die vanzelf weg zouden roesten.
Vloersysteem
Eén ding dat Jouke Post nu zeker anders zou doen, is het vloersysteem. De verdiepingsvloer is een doos die gevuld is met zand. De massa daarvan moest de vloer doen aanvoelen als een betonvloer. “Maar de vloer kraakt en beweegt. Dat is duidelijk niet gelukt.”
Meer hout
Tijdens het symposium van Booosting werden diverse stellingen geponeerd en besproken over circulair bouwen. Een daarvan was of meer houtgebruik een oplossing zou zijn. Architect Ad Kil (RO&AD), die veel met hout bouwt, had daar in ieder geval een duidelijke mening over: houtgebruik is zinvol als de gebruiksfase langer is dan de tijd die een boom nodig heeft om te groeien. Op die manier draagt houtgebruik zelfs bij aan de biodiversiteit. In zijn eigen pitch werkte Ad Kil uit hoe dat kan leiden tot een positieve voetafdruk. ‘Vergroot je voetafdruk’ was dan ook zijn thema. De benadering ‘verklein je voetafdruk’ om minder milieu-impact te hebben, vond hij een irritante. Want de wereld leuker maken ziet hij ook als een van zijn missies.
Vastgoed als gebruiksartikel
Oud-directeur Gijs Verweij van Wereldhave betoogde tijdens de bijeenkomst dat vastgoed een gebruiksartikel is en geen belegging. Daarom zou er anders ontworpen, gebouwd en gerekend moeten worden. “Uiteindelijk krijgt iemand de eindafrekening.” Daar is in de wereld van het vastgoed volgens hem echter bijna geen oog voor.
Oud-Rijksbouwmeester Wytze Patijn poneerde de stelling dat het tijd wordt dat de Rijksoverheid echt actief beleid gaat ontwikkelen voor circulair bouwen. Hij betoogde dat regelgeving helpt, soms dwingend, soms stimulerend.
Meer over gebouw XX en de lessen daaruit leest u binnenkort in Bouwwereld.
Henk Wind