Verslag Cobouw activiteit 3D Betonprinten
08 januari 2019: Verslaggever Ad Tissink van Cobouw schreef een verslag over de activiteit over 3D Betonprinten, die 19 december 20-18 plaatsvond op de faculteit Bouwkunde van de TU Eindhoven.
3D Betonprinten blijft veel te veel steken in #metoo projecten, klinkt het op de ‘eindejaars-roast’ van Booosting
Door veel te hoge verwachtingen te wekken schiet de 3D betonprintwereld zichzelf in de voet. Daarvoor waarschuwt Johan Riezebos van Ter Steege Advies en Innovatie. “Want de toekomst van de technologie schuilt echt niet in het printen van complete huizen, zonder mensen en zonder afval, op locatie. Ondanks dat meeslepende beeld.”
Riezebos deed zijn uitspraak tijdens de jongste bijeenkomst van bouwinnovatie platform Booosting in Eindhoven. Hij hield daar de afsluitende tegenlezing: een soort roast waarin de bijdragen van eerdere sprekers in perspectief worden geplaatst. Daarbij kan het er soms stevig aan toe gaan en worden al te enthousiaste productontwikkelaars uit de industrie soms hardhandig met beide benen op de grond gezet.
Riezebos staat er genuanceerd in, benadrukt hij. Vanuit de Twentse aannemer Ter Steege is hij al een paar jaar betrokken bij een ambitieus 3D print project van hogeschool Saxion. Maar ook wat er daarbuiten rondgaat in de betonprintwereld denkt hij wel aardig in beeld te hebben. “Het komt allemaal nog lang niet in de buurt van de mooie plaatjes waarmee de 3d printgemeenschap ons een paar jaar terug verleidde. Het gaat nog niet zonder afval, zonder mensen en op locatie. Door de hoge verwachtingen die toen zijn gewekt, is de teleurstelling des te groter als die niet worden waargemaakt. Dat kan zich tegen de onderzoekers en bedrijven keren en zelfs leiden tot stagnatie van de verdere ontwikkeling.” Volgens de directeur van de Twentse aannemer en ontwikkelaar moet de 3D printwereld zich niet te gemakkelijk laten meeslepen door het enthousiasme van pers en publiek. “Misschien moeten jullie ook eens nee durven zeggen als CNN op de stoep staat voor een reportage.”
Zo haalde de vakgroep van hoogleraar Theo Salet aan de TU Eindhoven eerder dit jaar de wereldpers met de lancering van het plan MileStone. Dat is het plan om vijf huizen te gaan printen in Eindhoven die ook echt bewoond worden, zodat de partners kunnen ondervinden tegen wat voor bouw- en regeltechnische problemen ze allemaal aanlopen. Learning by doing, zoals dat zo mooi heet. Elk volgende woning is weer een stukje complexer en volwaardiger dan zijn voorganger. Riezebos: “Dat die eerste woning in hele kleine partjes op de printer van de TU wordt gerealiseerd dan naar de bouwplaats getransporteerd en daar als een grote puzzel in elkaar gezet, zeiden ze er natuurlijk niet bij voor de camera’s. Maar op de bouwplaats van MileStone gaat het er voorlopig echt nog niet heel anders aan toe dan op de gemiddelde bouwplaats.”
3D Printen wordt vaak misbruikt voor marketingdoeleinden en funding. Bijvoorbeeld om een aanbesteding te winnen. Datzelfde geldt voor die bekende brug uit Gemert, ook van de printer in Eindhoven, die in nauwe samenwerking met BAM werd gerealiseerd. Riezebos: “Iedereen rept van de eerste 3d geprinte brug ter wereld. Maar wat zie ik, als ik goed kijk? Zes op de printer gemaakte secties die met twee zware prefab ankerblokken en voorspanstrengen tot een brug zijn samengesteld. En dan wordt er geroepen dat de brug als mayo uit de printer kwam! “
Die 3d geprinte brug kwam er volgens de bouwdirecteur omdat het een slimme manier van BAM was om de tender van de provincie te winnen voor de reconstructie van de ringweg rond het Brabantse dorp. Het leverde innovatiepunten op tijdens de aanbesteding. “Zoals zo vaak werd ook hier het 3D printen misbruikt voor marketingdoeleinden of het bij elkaar harken van fondsen.“
Riezebos noemt dat #metoo projecten. Projecten die ook zo nodig in 3d geprint beton moeten, zonder dat de meerwaarde van die techniek duidelijk wordt. Precies dat maakt dat mensen zwaar teleurgesteld raken en zich van de techniek afkeren. En dat zou hij jammer vinden.
Voor de theoretici: Hoe hoger the peak of inflated expectations, hoe dieper het dal dat erop volgt: de through of disillusionment. Als dat dal te diep wordt, kan dat volgens Riezebos misschien wel de doodsteek betekenen voor de techniek. “En dat zou echt zonde zijn. 3D betonprinten is echt een interessante techniek die de bouw kan veranderen. Maar niet op de manier die nu wordt gesuggereerd en het duurt allemaal ook veel langer. Wanneer hebben we voor het laatst wat gehoord van dat 3D print Canal house in Amsterdam?”
Riezebos toonde tijdens zijn roast ook beelden van de realisatie van het paviljoen dat Cybe in Dubai printte. In een bloedhete tent waren veel mensen bezig de robot aan de praat te houden, inzakkende betonpanelen overeind te houden met stutten, materialen aan en af te voeren en rommel op te ruimen. “Nog lang niet dat verleidelijk beeld van die schone bouwplaats zonder afval waar bijna geen mensen te vinden zijn.”
De Ter Steege-directeur die vanaf 1 januari zich alleen nog bezighoudt met Advies en Innovatie weet heus wel dat hij de zaken op de spits drijft. “De potentie van de techniek is groot, al moet je de toepassing soms ergens anders zoeken dan nu vaak gebeurt. Beter verwachtingsmanagement is noodzakelijk. Zelfs die allereerste Chinese huizen bestaan uit op de printer geprefabriceerde delen die aan elkaar zijn gemaakt. Ze rollen helemaal niet uit de printer. En bedenk: Het nieuwtje van de eerste, de grootste en de langste of het eerste bewoonde project is er op een gegeven moment echt wel vanaf. We moeten opletten dat wat er dan overblijft nog wel overtuigt. Dat je niet alleen maar projecten hebt geïsoleerd met pur en luchtdicht gemaakt met veel kit. Dan zet je weer een stap terug in plaats van vooruit. Dan torn je aan de demontabiliteit, herbruikbaarheid en circulariteit. Dat brengt de bouw natuurlijk geen stap verder.”
Dat je alleen materiaal kunt aanbrengen waar het nodig is, klinkt veel minder sexy.
Riezebos ziet zelf veel heil in het maken van ornamenten en geveldelen. Daar kan de 3d betonprinttechniek echt nieuwe richtingen wijzen. Ook gewichtsbesparing en minder afval zijn potentiele grote voordelen. “Met printen kun je immers beter dan met welke andere techniek ook, alleen daar materiaal aanbrengen waar het nodig is. Maar dat is veel minder sexy dan wat er nu allemaal wordt geroepen en gesuggereerd omwille van de marketing en de funding.
Dat ze in Dubai in 2030 een derde van alle gebouwen willen printen, zoals de overheid, heeft verordonneerd, doet hij af als lariekoek. “Dat is ook weer het gevolg van dat #metoo denken dat de 3d printwereld nog domineert. We doen wat we al deden maar dan op de printer en zogenaamd op locatie. Mijn pleidooi: houd het concreet. Pomp de verwachtingen niet te hoog op, maar maak dingen die echt de meerwaarde van 3d betonprinten tonen. Want die zijn er echt.”
Dit verslag is verschenen in Cobouw 2 januari 2019
meer info
auteur Ad Tissink
aankondiging van deze activiteit