Productontwikkeling rubriek 33 Slim bouwen (1)
01 maart 2003: Booosting voorzitter Jos Lichtenberg, directeur van Buro A+ buro voor bouwproductontwikkeling te Roermond, met zijn 33e bedrijfskundige bijdrage over productontwikkeling.
Productontwikkeling rubriek 33
Slim bouwen (1)
Dit keer een bijdrage in twee delen. Nu de probleemstelling, volgende keer een oplossingsrichting.
Innovatie in de bouw is eerder evolutionair dan revolutionair. Stap voor stap wordt in de marge geoptimaliseerd. In de structuur is er door de eeuwen heen weinig veranderd. Productontwikkeling gaat meestal over verbeteringen van, of toevoegingen aan wat er al was. In de basis is er, wellicht met uitzondering van de skelet hoogbouw (rond 1900), nooit sprake van echte revolutie geweest. Ja, het is verleidelijk om kritiekloos aan te nemen dat wat we al eeuwen doen, ook automatisch goed is. Maar de omgeving is natuurlijk wel veranderd. Thema’s als DUBO, ARBO, efficiëntie, faalkosten, flexibiliteit en persoonlijk wonen, zijn van déze tijd en met een kritische blik rijzen al snel vragen als:
• Hebben we al die bouwmassa (circa 1000 kg/m2 vloeroppervlak) wel nodig?
• Is het niet merkwaardig dat een klant ruimte koopt, waarvan ongeveer 25% aan constructies en loze ruimtes verloren gaat?
• Is het niet opmerkelijk, dat bij elk gebouw de installatietechniek en bouwkundige detaillering weer opnieuw het licht moet zien?
• Hoe acceptabel is het dat 10-15% (wie weet het precies?) verloren gaat aan faalkosten?
• Is het niet vreemd dat grondschaarste en -kosten de woningprijzen domineren en dat bezuinigingen op bouwkosten dit moeten compenseren?
De bouwpraktijk is dat er veel leveranciers van halffabrikaten en componenten en aanzienlijk minder producenten van complete bouwdelen zijn. Dit gegeven creëert ook de kloof tussen ontwerpers en industrie waarin Booosting is ontsprongen. Eén van de remmende factoren daarbij vormen de leidingen die met alle andere bouwdelen zijn vervlochten. Als je een röntgenfoto van een willekeurig gebouw maakt, zie je dat alle bouwdelen zijn doorwoekerd met draden en buizen. In het hellend dak is dit nog het minste het geval. Het is dan ook niet verwonderlijk, dat juist hier de industrialisatiegraad relatief hoog is. Bedrijven als Opstalan en Unidek zijn hierin groot geworden. Hetzelfde geldt voor de fundering.
Innovaties vinden dus meer op componentniveau dan op bouwdeelniveau plaats en worden geïnitieerd door bedrijven, die alleen binnen hun eigen gebied(je) actief zijn. Innovaties die invloed hebben op andere bouwdelen of processen worden angstvallig vermeden. Die worden als risicovol beoordeeld. De meeste toeleveranciers hebben immers een ‘schoenmaker blijf bij je leest’-marktvisie. Omdat de leidingen dus met alle bouwdelen zijn vervlochten, lopen ontwikkelingen op bouwdeelniveau al gauw vast op dit fenomeen. Dat verklaart ook waarom de bouw vol zit met ‘innovation by addition’. Het oude in stand houden en steeds maar weer toevoegen.
Eén van de strategieën die kan leiden tot een vernieuwende en concurrerende aanpak is slimbouwen.nl. Volgende keer ga ik daar nader op in. Nu blijft het bij wat stof tot nadenken.
Voor wie de nieuwsgierigheid niet kan bedwingen is er de gelijknamige site nog.
Jos Lichtenberg
Voorzitter Booosting
Directeur Buro A+ buro voor bouwproductontwikkeling
Deze rubriek is verschenen in Booosting nieuwsbrief #71
Totaaloverzicht rubriek Produktontwikkeling