Janboel #13
15 juni 1998: Jan Brouwer en Jan Westra maken er in BouwWereld een Janboel van. Dat betekent een jaar lang genieten van hun briefwisseling over architectuur. Deze editie is geplaatst in BouwWereld 12 d.d. 15 juni1998.
Janboel #13
Beste Jan,
Prachtig toch hoe luchthavens ons kunnen inspireren tot ontboezemingen die de grenzen van de haven zelf tarten. Steeds meer komt het beeld van Koolhaas dichterbij waarin hij de luchthaven schetst als de moderne stad die het kan opnemen tegen de gegroeide stad. De mens die genageld tussen een verlangen naar verre oorden en het besef dat de enclave slechts langs één weg kan worden verlaten, calamiteiten daar gelaten. In dat onwezenlijke milieu van metalen stemmen, musac, internationale reclame en gecultiveerde drukte, voedt de reiziger zich met een laatste snelle hap en een onbedoelde voorraad leesvoer om de uren die voor hem liggen als in een trance te kunnen verwerken.
Soms zijn er op luchthavens plaatsen te vinden die zich aan de sleur van de reiziger hebben ontworsteld. Ze brengen vertier, verwarring of bewondering, soms zelfs in die mate dat het verpozen maakt dat je je vliegtuig mist. In O’Hare bijvoorbeeld is een ondergrondse straat gemaakt door Helmut Jahn c.s. die als een kleurenwaaier met softtones en ondoorgrondelijke muziek de overtocht tussen de ene en de andere terminal tot een belevenis maakt. Er zijn zelfs reizigers die hun vluchten zo ongelukkig plannen dat ze altijd daar moeten overstappen. Het wachten tot ontspanning verheven. Er is wat dat betreft veel van de commerciële architectuur te leren. Architecten lopen traditiegetrouw niet voorop met gemaakte of ingekochte effecten. Ze zijn integer en kunnen het maar moeilijk verkroppen dat goedkope glimmertjes en kleurtjes de aandacht voor zich opeisen. En ook de modernen die met het verhaal of het nieuwe materiaal voor een beperkte groep intimi sier maken, worden door de ambtelijke architect met argwaan en ook afgunst bekeken.
Ik kom daarop naar aanleiding van een bijdrage van Martin Pawley in ARCHIS over zijn doemfilm Armageddon, die vier jaar geleden werd uitgezonden door de BBC. Armageddon revisited zou je kunnen zeggen. Archigeddon dus. Het lijkt een eeuw geleden dat Martin Pawley in Delft kwam voorrijden in een ware Rolls Royce tijdens zijn bijzondere workshops. Hij onderzocht toen op ware schaal vacuümwanden omdat die een geweldige akoestische isolatie zouden bewerkstelligen. De proeven hebben heel veel scherven en gruis opgeleverd. De BBC documentaire laat een heel andere Pawley zien die de ondergang van het architectenvak proclameert. Achteraf een opgeblazen gebeurtenis omdat in Engeland toen een aantal zaken op scherp stonden die misschien konden worden gezien als tijdelijk, maar in ieder geval wel constructieve elementen bevatten. Zo was er de frontale aanval op de moderne architectuur door het publiek, verwoord door diegene die het volk aanhangt: in dit geval de Prince of Wales. Hij had toen nog tijd en gelegenheid de Britse onverschrokken moderne architectuur naar de prullenbak te verwijzen en een pleidooi te houden voor een aangepaste historiserende, in ieder geval aansprekende architectuur.
Een architectuur die van mensen houdt, een architectuur waar mensen van houden. Wat merkwaardig toch dat architecten die het in intieme kring goed doen, daarbuiten verguisd worden of onbekend zijn, omdat ze niet appelleren aan de smaak van het grote publiek. Die smaak overigens, laat daar geen misverstand over bestaan, is bekend en wordt in elk huis-, tuin- en keukenblad afgebeeld en komt tegenwoordig op de televisie voor in programma’s die door nationale coryfeeën worden gevoed.
Voor de Architectuur blijft (en hier citeert hij Koolhaas) puur functioneel vloeroppervlak over: de ‘no time, no money, no details’-architectuur.
Heb je je al hier op voorbereid, gelet op je fusie met de soortgenoten en gelet op de nieuwe naam XX architecten? Ik ben benieuwd!
Wreetings,
Jan (Westra)