Ontvang onze nieuwsbrief:

Concept en technologie; Openingsspeech van Jan Westra bij de Booosting bijeenkomst bij Alcoa in Drunen

Jan Westra

28 september 1993: De bouwsector is volgens TNO een technologie volgende bedrijfstak waarmee gezegd wil zijn dat de markt bepaalt wat gebouwd moet worden en in mindere mate welke technologie daarvoor nodig is. Het omgekeerde is bijna nooit het geval.


concept en technologie

De grote basisinnovaties in de biotechnologie en de materiaalkunde gaan grotendeels aan de bouw voorbij, terwijl afgeleide innovaties slechts via omwegen, bijvoorbeeld via toeleverende sectoren of grote Research and Development instellingen de bouw bereiken. Het bouwkundig produkt zou als een volwassen produkt moeten worden geadverteerd indien het rijp zou zijn om onder de categorie industriële produkten te worden gerangschikt. Maar in tegenstelling tot industriële produkten vindt geen warenvergelijking plaats, noch worden de prestaties in verifieerbare termen geleverd. Simpele informatie over levensduur, onderhoud, bediening, toekomstige opties en accessoires, inruilpremies ontbreekt. Wel worden de objectgebonden statusverhogende attributen opgehemeld zoals voordeuren, vloerbedekking, ligging én niet te vergeten de traditionele bouwwijze. Terwijl gebruiksgoederen worden aangeprezen om wat je er mee kunt, worden bouwwerken aangeprezen om wie je er mee bent. Wanneer we in staat zouden zijn bouwwerken in prestatiepatronen te omschrijven, te toetsen en uit te dragen zal dat leiden tot nieuwe sociale en dus tot technische concepten.

BOOOSTING,

is een stichting die zint op verbetering van het bouwprodukt door de vereniging van drie partijen: architecten, industrieel ontwerpers en producenten.

De stichting BOOOSTING is opgericht in 1988. De mensen van het eerste uur trokken al geruime tijd met elkaar op. Ze vormden het eerste bestuur van BOOOSTING met vertegenwoordigers van de andere partijen: Brouwer, Eekhout, Vroom, Westra met Bronswijk en Kramer. Ze deelden als ontwerpers het plezier in het verzinnen en in het maken. De oprichters behoorden tot de categorie ontwerpers die de techniek niet op zijn beloop lieten. Hun produkten staan daarmee model voor datgene wat onder de collectieve benadering van de stichting op grotere schaal zou kunnen plaatsvinden.
Wanneer nu de projecten worden geëvalueerd kan uiteraard geconcludeerd worden dat het zo'n vaart nog niet loopt. Maar dat is gemeten aan de pretenties en potenties van de aangeslotenen en belangstellenden in mijn ogen slechts schijn. Het gaat toch in eerste instantie om de actie zelve. Een poging zonder formele stuurgroepen en commissies de partijen dichter bij elkaar te brengen en te leren van ervaringen en kansen. De structuur van een stichting met stimulerende en activerende initiatieven is historisch gezien uniek. Daar waar vroegere pogingen in formele structuren stuk liepen op het vraagstuk van de positieverbetering van de bouwproduktie wordt binnen BOOOSTING getracht vanaf de basis van de betrokken partijen het vizier te openen. Niet met de verheven verwachting maar wel met de inspiratie van de samenwerking.

 

De aftrap vond vijf jaar geleden plaats in de etalage van Industrieel Ontwerpen Nederland: een tentoonstelling van pretentieuze prototypen. Een revolutionaire meterkast (media eenheid), opgespannen glasconstructies (voorloper Quattro), verhoogde vloersystemen met geïntegreerd meubilair, transparantie regelingen en sanitair. Sommige produktvoorstellen zijn ondertussen in produktie, andere nog steeds in voorbereiding en de rest suddert of slaapt. Wij hebben ons eerste lustrum bescheiden gevierd. Zonder ophef, maar met de blik vooruit naar komende bijeenkomsten en activit eiten.

 

Het lijkt soms alsof de sfeer van de industriële produktie bewust wordt gezocht. De industriële produktie die maar al te graag tegenover de traditionele bouwproduktie wordt geplaatst. BOOOSTING wordt vaak met die optiek bekeken. Maar de bouw is een onbeschrijflijk feest dat zich niet gemakkelijk laat verstoren. Naarmate de technologie voortschrijdt wordt de druk groter maar ook de weerstand tegen de gevolgen van ontwikkelingen die ons leven begeleiden én bedreigen neemt toe. In dat spanningsveld wordt ook binnen BOOOSTING de ontwikkeling beschouwd. Produktontwikkeling betekent laveren tussen vraag en aanbod, schipperen met baten en lasten en sporadisch de triomf van een goed produkt. Daarvoor moet je over een vriendelijke afwijking beschikken: intense interesse in de problematiek van de vervaardiging. De lol van het bouwen en de smaak van het maken: dat is wat de BOOOSTING-aanhang bindt en dat wil ze uitdragen.

Toen BOOOSTING groeide naar circa 70 aangeslotenen is de produktontwikkeling georganiseerd in werkgroepen met 4-7 leden. Elk jaar wordt de stemming gepeild en worden ideeën ingebracht die door een werkgroep worden geadopteerd.

Maar BOOOSTING is vooral ook een stichting geworden die het contact tussen de partijen versterkt door regelmatig bijeenkomsten te organiseren bij een van de aangeslotenen in huis.
BOOOSTING predikt geen revolutie.
BOOOSTING begeleidt en stimuleert initiatieven die met de ontwikkeling van het bouwprodukt te maken hebben.
BOOOSTING kan worden gezien als een katalysator. BOOOSTING brengt het proces onder druk.

Tool
Het woord gereedschap geeft technologie een alledaags gezicht. Maar toen de betekenis van gereedschap geleidelijk werd omgebogen naar hulpmiddel of device kwam het met het begrip technologie verder af te staan van alledaagse bouwwijzen. Technology is het onderwerp van bewondering en afschuw geworden, de afstand tussen techniek en publiek wordt steeds groter en dat geldt ook voor architecten. Door een herwaardering van technologie waarin juist het gereedschap als concept voor het maken zou worden betrokken, zouden architecten en constructeurs het verband en het verbond tussen bouwers en bewoners kunnen herstellen.
Onze omgeving bestaat voor een groot gedeelte uit kunstprodukten: een technologische omgeving. Het technisch instrumentarium dat achter de omzetting van natuurprodukten naar kunstprodukten schuilt is meestal niet zichtbaar. Technologie is de grote onbekende met ongekende mogelijkheden. De invloed op onze samenleving is enorm. De vindingen, technieken en systemen die we accepteren en toepassen verbeteren niet alleen de beoogde functie, maar nadat zij gemeengoed zijn geworden maken zij een deel van ons bestaan uit. Oorspronkelijke patronen en betekenissen verliezen hun waarde, nieuwe komen er voor in de plaats. Wittgenstein spreekt zelfs van voorwaardelijke levensvormen wanneer hij refereert aan onze mobiliteits-, communicatie- en comfortsystemen. Technologie is (evenwel) niet langer een machine die naar behoeve "aan en uit" gezet kan worden.1) Die opvatting kan langs een aantal lijnen worden uitgelegd. Blijkbaar zijn we door het vertrouwen in de techniek als middel om ons bestaan te verrijken zo ver gekomen dat de technologie als fenomeen, als apparaat wordt beschouwd. Techniek als afgeleide van de technologische ontwikkeling is een moeilijk te begrijpen en te grijpen fenomeen. Zeker wanneer het handelt om tendensen in de bouw dan kan een tijdsperiode van veertig jaar ogenschijnlijk stilstand betekenen; in werkelijkheid kan het er op duiden dat pas later de implicaties van de technische inzet geldend kunnen worden gemaakt, bijvoorbeeld omdat de logistieke rugdekking dan eerst een bepalende rol speelt. De techniek wordt meestal aangepast, de technologie lijkt onaantastbaar. Onze relatie met de technologie kan op vier verschillende niveau’s worden aangegeven.
1. Ontwikkeling/wetenschap - een voor specialisten toegankelijk veld van waaruit de basis wordt gelegd voor toepassing en produktie.
2. Toepassing/ontwerp - het terrein van uitvinders, ingenieurs en technici van waaruit het idee en het inzicht worden gegenereerd.
3. Gebruik/beheer - de verbetering van het menselijk functioneren door het gebruik van nieuwe faciliteiten, gereedschappen, communicatiewijzen, produktiemethoden, geneeswijzen etc.
4. Gevolg/oorzaak - de invloed van de technologische vooruitgang op de structuur, cultuur en het milieu van de samenleving die vaak verder reikt dan de verbeteringen die tot stand zijn gebracht.

Ook in de bouw is de technologische ontwikkeling verantwoordelijk voor omwentelingen die onze levensvormen beïnvloeden. Zij het dat anders dan in andere takken van industrie en wetenschap de toepassingen eerder verborgen dan getoond worden. Het gebouwprodukt laat veranderingen in de eigen technologie slechts beetje bij beetje toe. Verbeteringen met betrekking tot de produktie in de bouwsector worden vaak gerelateerd aan de verfijning (nauwkeuriger, sneller) van de bouwtechniek. Wanneer we de vergelijking maken met de vliegtuigindustrie dan kan worden geconstateerd dat de verfijningen op technisch niveau het uiteindelijk moeten afleggen tegen de technologische ontwikkelingen waarin meerdere aspecten met eenduidige doelen worden aangepakt. Fokker bouwde vliegtuigen uit houten onderdelen die werden bespannen met doek, maar na de oorlog werden aluminium sandwichconstructies ontwikkeld om de concurrentie op de internationale markt te kunnen bijbenen. De toepassing en verdere ontwikkeling van de lijmtechnologie (de techniek was bekend) speelde daarbij een belangrijke rol.

1) Schwartz M., Jansma R., De technologische cultuur, De Balie, Amsterdam, 1989, blz 10

 

aankondiging van deze activiteit

Naam:
Email:
Titel:
Commentaar:
Capcha:
Booosting platform voor koplopers in bouwinnovatie | T 06-2211 4701 | E info@booosting.nl | W www.booosting.nl