COLUMN 2 Booosting en Nederland in 2040

31 augustus 2011: Vanaf heden verschijnt, met enige onregelmatigheid, een column van een (oud) bestuurslid.
Een persoonlijke visie op De Toekomst van de bouw en de rol daarin van Booosting.
Column 2 is van oprichter Mick Eekhout.

Booosting is in augustus1988 opgericht. Al jaren ervoor was een illuster gezelschap van negen technische architecten bezig elkaars nieren te proeven. Met belangstelling voor High Tech architectuur en een beetje gefrustreerd. Hun high tech ontwerpen bleken in de uitvoering vaak te duur, omdat de ambities van de ontwerpers niet spoorden met de capaciteiten van de uitvoerende bouw. Op de uitnodigingen stond ‘HIGH NINE’. Jan Benthem en Mels Crouwel concludeerden dat ze alleen met bekende en gecertificeerde bouwproducten en componenten zouden werken. Jan Pesman en Michiel Cohen namen de ontwikkeling van de uitvoering directer in eigen hand doordat ze ook hoofdaannemer speelden. Mick Eekhout was al een Design & Build bedrijf begonnen, met een focus op lichtgewicht constructies. Jan Brouwer probeerde met een jonge composietenindustrie polyester gevels te ontwikkelen. Hubert-Jan Henket probeerde te tippen aan de Britse high tech, Jan Westra beschouwde en Moshé Zwarts was gewoon uit principe overal tegen.Dat gezelschap vormde de harde kern van ambities waaruit Booosting voort is gekomen.

ONDERWIJS

Dit Booosting gezelschap van het eerste uur werd uitgebreid en opgevolgd met personen die allen een beetje teveel energie en een los schroefje hadden. Inmiddels heeft dat Booosting gezelschap in wetenschappelijke zin (de 3 O’s van Booosting staan voor Ontwerpen, Ontwikkelen en OOnderzoeken, later werd er een O gesubstitueerd door onderwijzen) haar best gedaan. Mick Eekhout, Karel Vollers, Jos Lichtenberg en Martin Smit schreven een dissertatie en haalde hun doctorstitel. Moshe Zwarts, Hubert-Jan Henket, Jan Brouwer, Mick Eekhout, Jouke Post, Jan Westra, Fons Verheijen, Jos Lichtenberg en Thijs Asselbergs werden op TU Delft of TU Eindhoven voor kortere of langere tijd als hoogleraar benoemd en Jan Westra schopte het zelfs tot decaan van Bouwkunde TUE. Zij begeleidden in totaal zo’n 20 promovendi tot een succesvolle doctorstitel. Dus de ambitie om iets meer te doen en wat te betekenen voor de bouwwereld, werd vanuit Booosting zeker vervuld.

RECESSIE EN BOUW

Inmiddels is de bouweconomie na lichte recessies in een depressie terecht gekomen. Sinds september 2008 heeft de wereld last van de onroerendgoed-crisis, die de mate van overinvesteringen aangeeft en als een sneeuwbal ook naar Nederland kwam. Als laat-conjuncturele volger deed de bouw het eerste jaar of haar neus bloedde. Lopende contracten moeten immers uitgevoerd worden. Maar de goesting van opdrachtgevers om te investeren in gebouwen als onroerend goed, terwijl er veel leegstand begint te ontstaan, de economie krimpt en de banken lastiger zijn met het verlenen van leningen en hypotheken, verdwijnt voor een goed deel. In Mei 2010 kondigt de voorzitter van de BNA aan dat meer dan 55 % van de bemanning van architectenbureaus werkloos is geworden. Agentschap NL gebruikt de nieuwe ‘Kenniswerkersregeling’ om een groot atelier van 180 man ‘Building Brains’ op het onderwerp van energiezuinigheid in de gebouwde omgeving te laten studeren. Rijksbouwmeester Liesbeth van der Pol maakt op dezelfde basis - in 14 ateliers - ook gebruik van vrijgekomen hersenruimte om een aantal generieke ontwerpende opgaven en toekomstverkenningen te laten uitvoeren. Door verdergaande bezuinigingen moet de Rijksgebouwendienst helaas op termijn 50% van haar capaciteit inleveren. De recessie zet door en ook de uitvoerende bouw gaat dan nu ondervinden.

Is dat een uitdaging die Booosting kan opnemen?

Met de overcapaciteit in het land betreffende ‘ontwerpen, ontwikkelen en onderzoeken’ in de hoofden van bouwkundige en aanverwante ingenieurs, wetend dat het geld van de ‘Kenniswerkersregeling’ anderhalf jaar goed is besteed maar nu op is, zou een doorstart van een dergelijke samenwerking tussen onderzoeksinstellingen, bedrijven, individuele ingenieurs en ingenieursbureaus geaccommodeerd kunnen worden. Daar is een geestdriftige organisatie voor nodig, die geen verplichtingen heeft, die uit inzicht en overzicht aan het werk gaat om partijen bij elkaar te brengen. Die onderwerpen kan definiëren die ter hand genomen kunnen worden. Onderwerpen die van groot belang zijn voor de ontwikkeling van de gebouwde omgeving en de bouw van de toekomst. Al redenerend komt het beeld op dat er inzicht in en visie op de toekomst van de samenleving zou moeten worden verkregen, in velerlei elkaar beïnvloedende aspecten. Als afgeleide hiervan zou de toekomst van de gebouwde omgeving (bijvoorbeeld Nederland in 2040) als een handschoen over een hand moeten passen.

4 x D

Vervolgens komen dan de vragen aan de orde welke rollen en uitdagingen er liggen voor de bouwbranche. Met die bouwbranche wordt in Booostingtaal de verzameling aangeduid van haar ‘Duiten’ (beleggers, banken, projectontwikkelaars), haar ‘Denkers’ (architecten en ingenieurs), haar ‘Doeners’ (aannemers, toeleverende bedrijven) en haar 'Dulders' (centrale en lokale overheden, keuringsinstanties). In de verwachting dat al hun inzet evenredige beloningen voortbrengt. Dus bijvoorbeeld geen asymmetrische verdiensten voor de initiatiefnemers, maar voldoende beloning naar inzet voor alle betrokkenen. Zoals TUD-collega Hennes de Ridder al sinds 2006 bepleit met het ‘Living Building Concept’. Toegegeven het concept van de kenniswerkersregeling was attractief omdat er als noodmaatregel in 2009 snel en veel overheidsgeld instroomde. Dat is nu dus opgehouden. Aan de bezuinigingen komt voorlopig nog geen eind en ook een permanente opleving in de bouw is nog niet inzicht. Het is dus “billen bij elkaar knijpen” en samen naar een nieuwe toekomst redeneren.

Booosting bestaat bijna 25 jaar!

Booosting heeft het recht om haar leerzame, lange verleden om te klappen naar de toekomst. De Booosting ontwerpers kunnen brutaalweg eens gaan werken aan niet-waarschijnlijke, gewenste en mogelijke toekomsten, om het maar eens met collega Taeke de Jong te zeggen. De bouw verwacht van Booosting dat zij een initiatief neemt en gaat brainstormen en sparren.

Mick Eekhout